Harlingen, proclamatieboeken 1597-1811

Proclamaties zijn de verplichte openbare aankondigingen van de verkoop van huizen. De Proclamatieboeken zijn de registers waarin deze proclamaties werden verzameld. Van Harlingen zijn de proclamatieboeken van 1597-1811 bewaard gebleven, met uitzondering van het ene deel dat gaat over de jaren 1606-1611. Onuitstaanbaar!

De verkoop van een huis moest mondeling worden aangekondigd zodat iedereen die er kennis van wilde nemen, dat kon. Dit aankondigen gebeurde driemaal voor het stadhuis en driemaal in de kerk, steeds met tussenpozen van een week of soms wat langer. De datums werden aangetekend op de betreffende proclamatie. Je kon bezwaar maken als je familielid of naastligger van de verkoper was, je had dan namelijk het recht van eerste koop, het zogenoemde niaar-recht (elders ook wel naasting geheten). Uiteraard moest je wel evenveel of meer bieden en eventueel gemaakte kosten vergoeden.

Omdat het kadaster nog niet bestond werd een systeem gebruikt om panden aan te duiden, dat werkte met straatnamen en naastliggers. Een pand stond aan de noordkant van de Noorderhaven en werd dan bijvoorbeeld in de proclamatie aangeduid als 'ten oosten marten bos, ten zuiden de noorderhaven, ten westen de zeepziederstraat en ten noorden sikko ijzenbeek'. Belangstellenden konden dan precies weten om welk pand het ging en het was wettelijk voldoende dichtgetimmerd om verwarring te voorkomen. In de onderstaande gegevens kunnen personen dus als koper of verkoper vermeld staan, maar ook als naastligger ten noorden, oosten, westen of zuiden.

Het gaat samen om ongeveer 17.500 proclamaties en daarmee is het een zeer rijke bron van gegevens over huizen, bewoners, huizenbezit, staduitleg, ambachten, industrie en welvaart over een periode van meer dan 200 jaar. De kopers uit alle Harlingen proclamaties zijn ooit eens overgenomen, maar de proclamaties bevatten nog veel meer informatie. Met enige regelmaat kom je huisnamen tegen, verdwenen straatnamen, opmerkingen over nieuw gebouwde huizen, ledige plaatsen, kortom een schat aan informatie. Bovendien staan vrijwel altijd de verkopers vermeld, de naastliggers (huisnummers waren er nog niet tot omstreeks 1715) en de verkoopprijzen. De bedoeling is om alle gegevens over te nemen en het project is 'onderweg'. Maar dat is het al sinds 1994 wegens een chronisch gebrek aan tijd en prioriteit van mijn kant, dus verwacht niet te veel...

Update: In september 2012 is een Werkgroep Archiefonderzoek gestart met het systematisch overnemen van alle relevante gegevens uit alle Harlinger proclamatieboeken. Dit gebeurt mede dankzij de welwillende en belangeloze medewerking van
- Vereniging Oud Harlingen, die de werkgroep onder haar hoede heeft
- Tresoar, dat de proclamatieboeken bewaart en beheert
- Stichting FAF (Freonen fan de Argyven yn Fryslân), die de foto's levert
- het Hannemahuis centrum voor Harlinger cultuur en historie, dat faciliteert met ruimte en kennis
- kleinekerkstraat.nl, dat zorgt voor coördinatie, hulp en publicatie
Vorderingen zijn op deze website te zien in de vorm van een nieuwe pagina, bij Huizen - Proclamaties door de WAO.


Als het aantal akten rond de 17.500 ligt, hoe kunnen er dan nu al meer vermeldingen opgenomen zijn? Dat komt omdat er vaak meerdere kopers zijn (denk alleen maar aan echtparen) en dan wordt de verkoop bij mij tweemaal vermeld. Maar per verkoper wordt de akte ook vermeld en per naastligger ook. Als laatste kunnen nog de genoemde straat, de prijs en eventuele huisnaam vermeld worden. Het totale aantal vermeldingen zal dus (hopelijk) nog flink stijgen.

Een voorbeeld van de tekst van een proclamatie kun je hier zien.

Zoals ook in bovenstaand voorbeeld staat vrijwel altijd onderaan de proclamatie: 'Breder de coopbrief van ........', d.w.z. dat er een koopbrief was waarin de ultieme uitgebreide beschrijving van het te verkopen goed en de precieze verkoopvoorwaarden waren vastgelegd. De koopbrieven van Harlingen zijn niet bewaard gebleven, maar de proclamatieboeken vormen een goede kopie.

De verkopen van huizen werden vaak per aanplakbiljet bekend gemaakt om zoveel mogelijk geïnteresserden te trekken. Een afbeelding en de tekst van zo'n aanplakbiljet kun je hier zien, deze is van het pand Noorderhaven 109.

In de lijst hieronder geldt: (wl) = wijlen, (wd) = weduwe/weduwnaar, (mr) = meester, (old) = voormalig

Gegevens uit bronnen worden zorgvuldig overgenomen, maar lees- en typfouten zijn onvermijdelijk. Gegevens die niet in de bron staan maar door mij zijn aangevuld op basis van andere bronnen of andere gegevens uit dezelfde bron, zijn voorzien van een *. Gegevens die door mij aangepast of geïnterpreteerd zijn, zijn zoveel mogelijk voorzien van een verduidelijkende toelichting tussen [blokhaken]. Bij het overnemen van eigennamen is de originele spelling gehandhaafd. Soms is echter te voorzien dat een kennelijke schrijf- of spelfout in de bron een probleem zal geven bij het zoeken naar een eigennaam of bij het maken van een alfabetische index. In zo'n geval is de juiste of meest voorkomende spelling van een eigennaam aangehouden, met toevoeging van een toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van plaatsnamen, straatnamen en beroepen die in alfabetische indexen terecht komen is voor zover mogelijk de moderne spelling aangehouden, om het zoeken te vereenvoudigen. Mogelijk staat in een bron bijvoorbeeld Doccum, terwijl op deze website Dokkum staat. Zo wordt een glaesemaecker een glasmaker. Die spelling is voor het doel van deze website (het ontsluiten van bronnen, niet het transcriberen van bronnen) niet belangrijk.



Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op





Spring naar: Ja  Je  Ji  Jo  Ju  Jy  

Voornaam: A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  

Patroniem: A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  

Familienaam: A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  



hoofdvorm
familienaam patroniem voornaam
schrijfvorm
familienaam patroniem voornaam
beroep hoedanig adres  pand  jaar boek folio
JAGER, JOHANNES jaager, johannes koper   1803 266 519r
, DIRK jaeger, dirk ten zuiden Brouwersstraat 18 F-029 1810 268 356v
JANS, JOOST jaeringa, joost jans koper Voorstraat 61   1727 247 12v
JAGER, DIRK jager, dirk koper   1799 265 278r
JAGER, DIRK jager, dirk koper   1801 265 636r
JAGER, DIRK jager, dirk ten zuiden Brouwersstraat 18 F-032 1808 268 122r
JAGER, JAN jager, jan de koper   1672 240 109v
JAGER, JOHANNES jager, johannes koper Heiligeweg 11   1799 265 320r
JAGER, JOHANNES jager, johannes slager (mr) koper Heiligeweg 34   1804 267 55v
JAGER, MEINT jager, meinte ten noorden Kerkpoortstraat 24 H-002 1808 268 99v
JAGER, MEINT jager, meinte de ten noorden Rozengracht 37 H-001 1809 268 236v
JAGER, MEINT jager, meinte de ten noorden Kerkpoortstraat 24 H-002 1809 268 236v
JAGER, MEINT WILLEMS jager, meinte willems koper   1787 262 205v
JAGER, MEINT WILLEMS jager, meinte willems de koper Simon Stijlstraat OZ   1797 265 37r
JAGER, MEINT WILLEMS jager, meinte willems de slager (mr) koper Rozengracht 37   1798 265 187r
JAGER, WILLEM jager, willem ten westen Heiligeweg 13 F-164 1810 269 56r
JAGERSMA, NEELTJE FOKKES jagersma, neeltje fokkes koper Noorderhaven 70 C-153 1808 268 89v
JAGERSMA, NEELTJE FOKKES jagersma, neeltje fokkes verkoper Noorderhaven 70 C-153 1809 268 297r
JANSEN, DETMER jansen, dedmer de koper   1710 245 124r
JEDEMA, EVA JELLES jeddema, eva jelles koper   1681 241 158v
JEDEMA, JELLE REINERS jeddema, jelle reiners koper   1665 239 14v
JELGERSMA, B. jelgersma, b. (burgemeester)(oud-) ten oosten Lanen 48   1773 258 125v
JELGERSMA, B. jelgersma, b. (burgemeester)(oud-) ten zuiden Lanen 48   1773 258 125v
JELGERSMA, B. jelgersma, b. doctor ten oosten Voorstraat 9   1774 258 171v
JELGERSMA, BERNARDUS jelgersma, bernardus koper Rozengracht 28   1748 251 218r
JELGERSMA, BERNARDUS jelgersma, bernardus koper   1755 253 226r
JELGERSMA, BERNARDUS jelgersma, bernardus koper   1757 254 58v
JELGERSMA, BERNARDUS jelgersma, bernardus koper Voorstraat 11   1760 255 1r
JELGERSMA, BERNARDUS jelgersma, bernardus koper   1764 256 39v
JELGERSMA, BERNARDUS jelgersma, bernardus geniaarde Noorderhaven 52   1767 257 30r
JELGERSMA, IESK TEEKES jelgersma, iske taakes (burger-vaandrig) koper Grote Ossenmarkt ZZ   1664 238 241r
JELGERSMA, N. jelgersma, n. ten zuiden Jekelsteeg 1 F-217 1808 268 76r
JELGERSMA, N. jelgersma, n. ten zuiden Lanen 50 F-206 1810 268 352v
JELGERSMA, WILT jelgersma, wiltetus apotheker koper Voorstraat 47   1659 237 184r
JELGERSMA, WILT jelgersma, wiltetus (vroedsman) apotheker koper Noorderhaven 92   1734 249 5r
JELGERSMA, WILT jelgersma, wiltetus (vroedsman) koper Voorstraat 41   1734 249 1r
JELGERSMA, SIETSKE jelgersma, zydske koper Droogstraat 61 B-070 1809 268 273v
JELGERSMA, SIETSKE jelgersma, zydske ten zuiden Droogstraat 61 B-070 1809 268 273v
JELLEMA, ALBERT jellema, albert koper   1725 246 248v
JELLEMA, KORNELIS WILLEMS jellema, cornelis willems koper Voorstraat 49   1666 239 40r
JELLEMA, SJOUKE WIEBES jellema, sioucke wybes koper Grote Bredeplaats 4   1616 230 44r
JELMERSMA, ANDRIES jelmersma, andries koper   1732 248 129r
JONKER, HARMEN joncker, harmen koper   1617 230 160r
JONG, A. jong, a. de (wd) verkoper Noorderhaven 11 A-008 1809 268 203r
JONG, AALTJE DOUWES jong, aaltje douwes de (wd) verkoper Noorderhaven 9 A-007 1808 268 84r
JONG, AALTJE DOUWES jong, aaltje douwes de (wd) ten oosten Noorderhaven 9 A-007 1808 268 84r
JONG, ABEL MEINERTS jong, abel meinderts de scheepstimmerman koper Zuiderhaven 18   1800 265 476r
JONG, ABEL MEINERTS jong, abel mijnderts de scheepstimmerman koper Zuiderhaven 18   1800 265 438r
JONG, KORNELIS jong, cornelis de koper Sint Odolphisteeg 2   1727 247 49v
JONG, KORNELIS jong, cornelis de koper   1736 249 119r
JONG, GERRIT jong, gerrit de koper   1788 263 46r
JONG, GERRIT jong, gerryt de (kinderen van) verkoper Voorstraat 3   1766 256 200v
JONG, GERRIT SIPKES jong, gerryt sipkes de koper   1786 262 83r
JONG, GERRIT GERRITS jong, gerryts gerrijts de koper Noorderhaven 92   1765 256 100v
JONG, J. jong, j. de (wd) ten oosten Noorderhaven ZZ   1810 269 30r
JONG, KLAAS PIETERS jong, klaas pieters de metselaar (mr) koper Hoogstraat 24   1804 267 100v
JONG, PIETER KEIMPES jong, pieter ceimpes de ten oosten Zuiderpoort (gebied)   1774 258 145v
JONG, PIETER KEIMPES jong, pieter ceimpes de ten zuiden Zuiderpoort (gebied)   1774 258 145v
JONG, PIETER KEIMPES jong, pieter keimpes de ten westen Zuiderstraat 25   1774 258 169v
JONG, PIETER KEIMPES jong, pyter keimpes de koper Zuiderpoort (gebied)   1759 254 185v
JONG, PIETER KEIMPES jong, pytter cijmpes de koper   1766 256 167r
JONG, PIETER KEIMPES jong, pytter cijmpes de koper Zuiderhaven 24   1766 256 171r
JONG, REIN WIEBES jong, rein wiebes de koper Grote Bredeplaats 9   1802 266 340r
JONGBLOED, FRANS jongbloed, frans koper Karremanstraat 30   1655 237 16r
JONGBLOED, FRANS jongbloet, frans koper   1654 236 250v
JONGEMA, ANTJE RICHARDS jongma, antje rijkerts koper Voorstraat 57   1804 267 30v
JONGEMA, ANTJE RICHARDS jongma, antje rijkerts ten zuiden Voorstraat 57   1804 267 30v
JONGEMA, FOEKJE PIETERS jongma, foekje pieters koper Kleine Bredeplaats 23   1772 258 41v
JONGEMA, GEELE JANS jongma, geeltje jans koper Zuiderstraat 8   1749 252 24v
JONGEMA, HINKE JANS jongma, hyncke jansen koper   1732 248 81v
JONGEMA, JAN jongma, jan koper Zuiderhaven 18   1746 251 157r
JONGEMA, JAN EERKES jongma, jan eerks koper Prinsenstraat 2   1755 253 220r
JONGEMA, JAN JANS jongma, jan jansen koper Zuiderhaven 18   1731 248 11v
JONGEMA, JAN JANS jongma, jan jansen koper Zuiderhaven 18   1731 248 21v
JONGEMA, JAN JANS jongma, jan jansen koper Zuiderhaven 18   1731 248 27v
JONGEMA, JAN JANS jongma, jan jansen koper Zuiderhaven 18   1731 248 38r
JONGEMA, SALOMON jongma, salomon koper Prinsenstraat 2   1781 260 5v
JONKER, C. jonker, c. koopman ten westen Hofstraat 21 G-091 1808 268 176r
JONKER, C. jonker, c. koopman ten noorden Hofstraat 21 G-091 1808 268 176r
JONKER, C. jonker, c. ten westen Lanen 39 E-173 1809 268 222r
JONKER, C. jonker, c. ten zuiden Romastraat 4 G-118 1809 268 278v
JONKER, C. jonker, c. ten zuiden Romastraat 4 G-119 1809 268 278v
JONKER, C. jonker, c. ten zuiden Romastraat 4 G-118 1810 269 81r
JONKER, C. jonker, c. ten zuiden Romastraat 4 G-119 1810 269 81r
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis koper   1793 264 161r
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis koper Hofstraat 17   1795 264 275v
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis koper   1795 264 299v
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis koper   1799 265 308r
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis koper   1803 266 456r
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis koper   1803 266 535r
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis koopman koper   1805 267 130r
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis koopman koper Noorderhaven 39 A-023 1807 268 25r
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis ten zuiden Heiligeweg 44 G-036 1808 268 110v
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis koopman verkoper Noorderhaven 39 A-023 1808 268 161v
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis koopman koper Lanen 37 E-173 1808 268 179r
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis koopman ten noorden Hofstraat 13 G-085 1809 268 230r
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis koper Hofstraat 21 G-093 1809 268 270r
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis koopman koper Brouwersstraat 18 F-029 1810 268 356v
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis koper Lanen 28 F-219 1810 269 6r
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis ten westen Romastraat 25 G-127 1810 269 18r
JONKER, KORNELIS jonker, cornelis verkoper Lombardstraat 10 D-136 1811 269 121r
JONKER, KORNELIS ARJENS jonker, cornelis adriaans koper Kleine Bredeplaats 2   1783 261 59r
JONKER, KORNELIS ARJENS jonker, cornelis arjens koper Voorstraat 9   1789 263 87v
JONKER, KORNELIS ARJENS jonker, cornelis arjens koper Voorstraat 46   1797 265 72r
JONKER, KORNELIS ARJENS jonker, cornelis arjens koper Lanen 34   1799 265 361r
JONKER, KORNELIS ARJENS jonker, cornelis arjens koper Rapenburg   1801 265 642r
JONKER, KORNELIS ARJENS jonker, cornelis arjens koper   1801 265 708r
JONKER, KORNELIS ARJENS jonker, cornelis arjens koper Grote Kerkstraat 25   1802 266 142r
JONKER, KORNELIS ARJENS jonker, cornelis arjens koper   1802 266 224r
JONKER, KORNELIS ARJENS jonker, cornelis arjens koper   1803 266 386r
JONKER, KORNELIS ARJENS jonker, cornelis arjens koper   1803 266 388r
JONKER, KORNELIS ARJENS jonker, cornelis arjens koper Lanen 80   1803 266 391r
JONKER, KORNELIS ARJENS jonker, cornelis arjens koopman verkoper   1803 267 6r
JONKER, KORNELIS ARJENS jonker, cornelis arjens ten zuiden Heiligeweg 44 G-036 1808 268 81r
JONKER, HENDRIK HENDRIKS jonker, hendrik hendriks koper Hoogstraat 25   1714 245 230r
JONKER, HENDRIK HENDRIKS jonker, hendrik hendriks koper Hoogstraat 17   1714 245 230r
JANS, JAN jonkma, jan jansen koper   1724 246 203v
JOOSTEN, ARJEN DIRKS joosten, arien dircx (wd) grondpacht Droogstraat NZ   1657 237 131v
JORDAAN, ANDRIES jordan, andrys koper Rozengracht 2   1769 257 124v
JORRITSMA, FOKELE joritsma, fokle koper   1724 246 209r
JORNA, BERNARDUS jorna, bernardus koper   1759 254 249v
JORNA, SIEMEN jorna, simon apotheker koper Zuiderhaven 56   1664 238 232v
JORNA, SIEMEN jorna, simon (burgemeester) koper Kleine Bredeplaats 1   1687 242 159v
JORNA, SIEMEN jorna, symon apotheker koper Kerkpoortstraat 27   1669 239 196v
JORRITSMA, TRIJNTJE jorritsma, trijntie (leeuwarden) verkoper Voorstraat 44   1643 235 92r
JAKOBS, IEPE jouckema, ipe jacobs (burgemeester)(te franeker) koper Voorstraat NZ   1601 228 538r