Harlingen, Elbing-tolregisters

illustratie Elbing-tolregisters
De Oostzeevaart bracht Holland veel welvaart. Met de import en export van goederen was heel wat geld gemoeid. Op bepaalde strategische plaatsen werd daarom tol geheven; een land langs de route naar de Oostzee wilde wel een graantje meepikken van al die rijkdom en op een strategische plaats werd alle doorgaande scheepvaart gecontroleerd.

Dat gebeurde ook bij Elbing, in 1358 mede-grondlegger van het Hanzeverbond. Evenals Danzig en Thorn was het een sinds 1454 onafhankelijk stadsstaatje in de bocht van Danzig onder de soevereiniteit van de koning van Polen.

Aan de hand van hoeveelheid en soort lading werd bepaald hoeveel tol er betaald moest worden. Van de heffingen werden nauwkeurige aantekeningen gemaakt die inzicht geven in het handelsverkeer tussen 1585 en 1700. Deze gegevens zijn gepubliceerd op de website van het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis.

Uit de jaren 1585 tot 1600, 1601 tot 1625, 1653 tot 1655, en 1685 tot 1700 zijn de Nederlandse rekeningen overgenomen. Ik heb daaruit weer de rekeningen overgenomen die betrekking (lijken te) hebben op Harlingen. Door op de datum van een doorvaart te klikken krijg je verdere gegevens over de betreffende doorvaart. Door op een kapitein/bestemming/schip te klikken krijg je eventuele andere doorvaarten van dezelfde kapitein, naar dezelfde bestemming of van hetzelfde schip. Mogelijk komen dan ook andere plaatsen van herkomst tevoorschijn, waarop je ook weer kunt klikken.

De waarde van de lading en de tol die daarover betaald moest worden zijn aangegeven in Poolse florijnen (fl) en Pruisische reichstaler (rt), marken (m), groschen (gr), schilling (sch) en pfennig (pf). 1 Pruisische reichstaler was 4,5 mark. Een Pruisische reichstaler was ook 20 groschen, een groschen was 3 schilling en een schilling was 6 pfennig. Vergeleken met de huidige tientallige muntstelsels was het een nogal ondoorzichtig gebeuren. In het Pruisen van de beschreven periode werden ook nog eens verscheidene muntstelsels gebruikt die vaak per provincie verschilden.

Gegevens uit bronnen worden zorgvuldig overgenomen, maar lees- en typfouten zijn onvermijdelijk. Gegevens die niet in de bron staan maar door mij zijn aangevuld op basis van andere bronnen of andere gegevens uit dezelfde bron, zijn voorzien van een *. Gegevens die door mij aangepast of geïnterpreteerd zijn, zijn zoveel mogelijk voorzien van een verduidelijkende toelichting tussen [blokhaken]. Bij het overnemen van eigennamen is de originele spelling gehandhaafd. Soms is echter te voorzien dat een kennelijke schrijf- of spelfout in de bron een probleem zal geven bij het zoeken naar een eigennaam of bij het maken van een alfabetische index. In zo'n geval is de juiste of meest voorkomende spelling van een eigennaam aangehouden, met toevoeging van een toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van plaatsnamen, straatnamen en beroepen die in alfabetische indexen terecht komen is voor zover mogelijk de moderne spelling aangehouden, om het zoeken te vereenvoudigen. Mogelijk staat in een bron bijvoorbeeld Doccum, terwijl op deze website Dokkum staat. Zo wordt een glaesemaecker een glasmaker. Die spelling is voor het doel van deze website (het ontsluiten van bronnen, niet het transcriberen van bronnen) niet belangrijk.



Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 2021-06-26 08:48:16



datum kapitein herkomst bestemming schip
1623-04-26 Martens, Ysbrand Krommeniedijk Hull Krommeniedijk
1619-05-08 Ysbrands, Peter Enkhuizen Hull S. Petrus
1619-04-23 Adriaanse, Dirk Harlingen Hull Gideon
1619-04-13 Joosten, Anne Terschelling Hull Rode Leeuw
1618-11-19 Jansen, Dirk Terschelling Hull Meermin
1618-11-07 Cornelissen, Claas Terschelling Hull Witte Duif
1618-10-27 Cornelissen, Dirk Hoorn Hull Jager
1618-10-27 Thijssen, Claas Enkhuizen Hull Hoop
1618-09-22 Meeuws, Johan Ransdorp Hull Fortuna
1618-07-03 Jansen, Tenne Vlieland Hull Bontekoe
1618-06-22 Renders, Otto Terschelling Hull Hoop
1618-06-07 Leenarts, Claas Schiedam Hull Hoop
1616-07-01 Alerts, Johan Harlingen Hull Blauwe Leeuw
1616-06-28 Jansen, Ysbrand Vlieland Hull Jager
1616-04-19 Claassen haan, Peter Medemblik Hull Zwarte Haan
1619-06-05 Jansen, Willem Schiedam Hull S. Petrus
1619-07-10 Simons, Herman Vlieland Hull Oranjeboom
1619-08-10 Jansen, Johan Harlingen Hull Avontuur
1623-04-21 Jacobs, Lucas Hoorn Hull Windhond
1620-11-03 Peters, Adrian Terschelling Hull Rode Leeuw
1620-08-24 Jansen, Dirk Medemblik Hull Kabeljauw
1620-07-30 Wiebes, Hein Molkwerum Hull Zwaan
1620-05-11 Huberts, Douwe Terschelling Hull Zwaan
1619-11-12 Poppes, Peter Bolsward Hull Fortuna
1619-09-12 Teeuwes, Vincent Amsterdam Hull Tortelduif
1619-09-02 Peters, Hode Hem Hull Appelboom
1619-08-24 Wolters, Siwert Terschelling Hull Jonas
1619-08-24 Peters, Douwe Terschelling Hull Groene Leeuw
1619-08-22 Joosten, Peter Terschelling Hull Fortuna
1619-08-16 Jansen, Claas Durgerdam Hull Oude Waterhond
1619-08-16 Simons, Peter Enkhuizen Hull S. Petrus
1619-08-15 Wilberts, Jacob Terschelling Hull S. Jacob
1616-04-02 Jansen, Adrian Terschelling Hull Zeeruiter
1616-04-02 Sikkes, Reinoud Vlieland Hull Vos
1597-07-12 Thomassen, Jan Harlingen Hull Engel
1597-07-03 Gerrits, Frans Amsterdam Hull Rood Hart
1597-07-03 Jansen, Peter Enkhuizen Hull S. Petrus
1597-06-26 Jansen, Adrian Amsterdam Hull Rode Gans
1597-05-11 Gerrits, Frans Amsterdam Hull Rood Hart
1597-05-11 Peters, Teunis Medemblik Hull Windhond
1596-10-05 Meeuws, Peter Vlieland Hull Rode Jager
1596-10-05 Cornelissen, Cornelis Enkhuizen Hull Hoop
1596-06-28 Cornelissen, Jan Akersloot Hull Tobias
1596-06-13 Reinhard, Leendert Newcastle Hull Mooie Bloem
1596-05-01 Cornelissen licht, Jan Uitgeest Hull Fortuna
1596-05-15 Peters, Cornelis Grootebroek Hull Groene Draak
1596-05-09 Jansen, Peter Enkhuizen Hull Rood Hart
1596-05-07 Hermans, Frederik Enkhuizen Hull S. Jacob
1597-07-19 Jansen, Claas Akersloot Hull Fortuna
1599-05-22 Douwes, Gert Terschelling Hull Fortuna
1599-06-02 Witzijde, Jan Hull Hull Zwaan
1615-11-25 Jacobs, Peter Schiedam Hull S. Petrus
1615-11-14 Wiebrands, Anne Molkwerum Hull Jager
1615-11-13 Hillebrand, Cornelis Medemblik Hull S. Petrus
1615-09-26 Cornelissen, Cornelis Venhuizen Hull Griffioen
1615-08-06 Edmondson, Jacob Terschelling Hull Bruinvis
1615-07-23 Jacobs, Lucas Vlieland Hull Blauwe Hen
1615-05-05 Heins, Meinert Enkhuizen Hull Habakuk
1615-04-25 Dirksen, Cornelis Medemblik Hull Zwarte Raaf
1615-04-24 Peters, Johan Buiksloot Hull Fortuna
1612-04-17 Watters, Willem Enkhuizen Hull Hoop
1605-09-30 Cornelissen, Cornelis Alkmaar Hull Fortuna
1605-09-15 Peters grint, Peter Medemblik Hull Leopardus
1600-07-13 Gerrits, Frederik Enkhuizen Hull Judith
1599-08-06 Douwes, Gert Terschelling Hull Fortuna
1594-10-19 Jansen, Albert Terschelling Hull Brandaris