Wonen en werken in Harlingen in de loop der eeuwen.

Harlingen, zoek je huis

Gegevens uit bronnen worden zorgvuldig overgenomen, maar lees- en typfouten zijn onvermijdelijk. Gegevens die niet in de bron staan maar door mij zijn aangevuld op basis van andere bronnen of andere gegevens uit dezelfde bron, zijn voorzien van een *. Gegevens die door mij aangepast of geïnterpreteerd zijn, zijn zoveel mogelijk voorzien van een verduidelijkende toelichting tussen [blokhaken]. Bij het overnemen van eigennamen is de originele spelling gehandhaafd. Soms is echter te voorzien dat een kennelijke schrijf- of spelfout in de bron een probleem zal geven bij het zoeken naar een eigennaam of bij het maken van een alfabetische index. In zo'n geval is de juiste of meest voorkomende spelling van een eigennaam aangehouden, met toevoeging van een toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van plaatsnamen, straatnamen en beroepen die in alfabetische indexen terecht komen is voor zover mogelijk de moderne spelling aangehouden, om het zoeken te vereenvoudigen. Mogelijk staat in een bron bijvoorbeeld Doccum, terwijl op deze website Dokkum staat. Zo wordt een glaesemaecker een glasmaker. Die spelling is voor het doel van deze website (het ontsluiten van bronnen, niet het transcriberen van bronnen) niet belangrijk.

De omgeving van Kruisstraat 8

op een plattegrond van ca. 1613	op een kadastrale kaart van 1832	op een kadastrale kaart van 1887	op een kaart met huisnummers van 1905	en op een monumentenkaart van 2000

Huisnummering:
	Ter hoogte van	Nummering 1716-1775	Nummering 1776-1806	Nummering 1807-1880	Nummering 1881-1905
	Kruisstraat 8	3-175	3-198	G-211	G-257

aangrenzende stegen

	adres	heeft
	Kruisstraat 8	naamloze doorlopende steeg ten zuiden

1603 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 228 folio 0372r van 17 jul 1603 (exacte ligging niet zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging		koopsom	verkocht wordt
	Kruisstraat 8	Kruisstraat ZZ [staat: Kleine Kerkstraat]		2250‑00‑00 GG	huis, schuur, mouterij en loods

	koper	Cornelis Roleffs, gehuwd met	te Heerenveen
	koper	Geertien Jans	te Heerenveen
	verpachter grond	de stad Harlingen vanwege de geestlicke		2‑06‑00 CG
	gebruiker	Jelle Romckes
	naastligger ten oosten	N. N.
	naastligger ten zuiden	steeg waarvan vrij medegebruik
	naastligger ten zuiden	Carst Tonys
	naastligger ten westen	N. N.
	naastligger ten noorden	Symon Ryckelts
	verkoper	Saeff Hendricx
	eerdere samenvatting door Yde Elsinga	Cornelis Roleffs x Geertien Jans kopen een huis, schuur, mouterij en loods in de Kleine Kerkstraat, twelck eenen Jelle Romckes placht te gebruycken. Ten Z. Carst Tonys, ten N. Symon Ryckelts. Vrij mede gebruik van de steeg ten zuiden. Grondpacht aan de Stad van weegen de Geestelicken 46 st. Gekocht van Saeff Hendricx, voor 2250 GG.

1645 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 235 folio 0180r van 13 apr 1645 (exacte ligging vrij zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging	koopsom	verkocht wordt
	Kruisstraat 8	Kruisstraat ZZ [staat: Grote Kerkstraat NZ]	600‑00‑00 GG	mouterij

	koper	Sicke Scheltes c.u.
	verpachter grond	de stad Harlingen	1‑03‑00 CG
	naastligger	steeg
	naastligger ten oosten	de erfgenamen van wijlen Jan Adams
	naastligger ten zuiden	mr. Wytse Pytters c.u.
	naastligger ten westen	de mouterij van Cornelis Ariens
	naastligger ten noorden	Kruisstraat [niet vermeld]
	verkoper	mr. Wytse Pytters c.u.

1660 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 238 folio 0036r van 11 mrt 1660 (exacte ligging niet zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging	koopsom	verkocht wordt
	Kruisstraat 8	Kruisstraat ZZ [staat: de 1e straat benoorden de Kerkstraat, ten oosten en naast de kopers koeschuur]	110‑00‑00 GG	ledige plaats

	koper	burgemeester Bartel Kleisen Lanting
	naastligger ten oosten	Sicke [staat: Scicke] Scheltes
	naastligger ten zuiden	Sicke [staat: Scicke] Scheltes
	naastligger ten westen	de koeschuur van Bartel Kleisen Lanting
	naastligger ten noorden	Kruisstraat [staat: straat]
	verkoper	Reyer Jacobs

1663 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 238 folio 0190r van 17 mei 1663 (exacte ligging vrij zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging		koopsom	verkocht wordt
	Kruisstraat 8zuid_achter	Lammert Warndersteeg in een steeg aan de zijde van het Wapen van Batavia		80‑00‑00 CG	kamer

	koper	Auk Reiners, weduwe van			het Wapen van Batavia
	koper	wijlen Pieter Walinghs, hertrouwd met
	koper	Pieter Minnes Loenen
	verpachter grond	de stad Harlingen		1‑00‑00 CG
	naastligger ten oosten	N. N.
	naastligger ten zuiden	steeg
	naastligger ten westen	de koopster Auk Reiners
	naastligger ten noorden	de koopster Auk Reiners
	verkoper	Pals Bauckes	tichelaar

1668 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 239 folio 0168r van 26 jul 1668 (exacte ligging vrij zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.
	Bij deze voorgenomen verkoop is een niaar aangetekend, dat is een protest door een belanghebbende vanwege een in de wet -destijds de Lands Ordonnantie- omschreven reden. Door te niaren (of 'naasten') laat je blijken aanspraak te willen maken op het eerste recht van koop. Hier is sprake van een zgn. niaar ratione proximitatis of ratione vicinitatis, ofwel een protest vanwege naastliggerschap. Een naastligger is eigenaar van een aangrenzend perceel, zelfs als daar een steeg tussen zit. Een naastligger kan een voorgenomen koop verhinderen ('verspieren') en aanspraak maken op het recht van eerste koop. In het geval van meerdere naastliggers heeft de eigenaar van de langste gemeenschappelijke grens voorrang boven anderen, en zo verder in volgorde van die lengte. De achterliggende gedachte hierbij kan zijn het verkrijgen van meerdere aaneengesloten percelen, maar ook het dwarsliggen van een minder gewenste buur.

	geschat adres	beschreven ligging	koopsom	verkocht wordt
	Kruisstraat 8	Kruisstraat ZZ [staat: achter de brouwerij van de vroedsman Jacob van der Voorda]	208‑14‑00 GG	schuur, oostelijk gedeelte van een

	koper door niaar	Sicke Scheltes
	geniaarde koper	Sicke Lieuwes
	verpachter grond	burgemeester Lantingh	2‑16‑00 CG
	huurder	Feike Symens
	naastligger ten oosten	Sicke Scheltes
	naastligger ten zuiden	Sicke Scheltes
	naastligger ten westen	N. N.
	naastligger ten noorden	Kruisstraat [staat: straat]
	verkoper	de crediteuren van Feike Symens c.u.
	eerdere samenvatting door Yde Elsinga	Sicke Scheltes koopt, na niaar ratione vicinitatis tegen Sikke Lieuwes, het O. deel van een schuur achter de brouwerij van de vroedsman Jacob v.d. Voorda. Ten O. en Z. de koper, ten N. de straat. Gekocht van de crediteuren van Feike Symons voor 208 gld.

1716 - reëelkohier		bron: Tresoar toegang 5 inv.nr. 3889, "1716"

	vermeld als	geschat adres				gebruik
	3-175	Kruisstraat 8				mouterie

		eigenaar	Uift Folkerts
		gebruiker		Uift Folkerts
		huurwaarde			09‑00‑00 CG
		aanslag huurwaarde			01‑16‑00 CG

1719 - reëelkohier		bron: Oud Archief gemeente Harlingen inv.nr. 520, "1719"

	vermeld als	geschat adres			gebruik
	3-175	Kruisstraat 8			mouterie

		eigenaar	Uift Folkerts erven
		huurwaarde		09‑00‑00 CG
		aanslag huurwaarde		01‑16‑00 CG
		aansl. huurw. voldaan		25‑5‑1720

1726 - reëelkohier		bron: Tresoar toegang 5 inv.nr. 3892, "1726"

	vermeld als	geschat adres				gebruik
	3-175	Kruisstraat 8				mouterij

		eigenaar	burgemeester Winsma
		gebruiker		burgemeester Winsma
		huurwaarde			09‑00‑00 CG
		aanslag huurwaarde			01‑10‑00 CG

1736 - reëelkohier		bron: Tresoar toegang 5 inv.nr. 3896, "1736"

	vermeld als	geschat adres				gebruik
	3-175	Kruisstraat 8				mouterij

		eigenaar	Sjoerd Talma
		gebruiker		Sjoerd Talma
		huurwaarde			09‑00‑00 CG
		aanslag huurwaarde			01‑10‑00 CG

1746 - reëelkohier		bron: Tresoar toegang 5 inv.nr. 3903, "1746"

	vermeld als	geschat adres				gebruik
	3-175	Kruisstraat 8				mouterij

		eigenaar	Sjoerd Talma
		gebruiker		Sjoerd Talma
		huurwaarde			09‑00‑00 CG
		aanslag huurwaarde			01‑12‑12 CG

1768 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 257 folio 0068r van 4 sep 1768 (exacte ligging vrij zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging		koopsom	verkocht wordt
	Kruisstraat 8	Kruisstraat		150‑00‑00 CG	1/12 mouterij en turfhuis

	koper	Jacob Symons Kuyper	oud wijdschipper
	eigenaar van 1/4	Jacob Symons Kuyper	oud wijdschipper
	naastligger ten oosten	N. N.
	naastligger ten zuiden	N. N.
	naastligger ten westen*	Dirk Christiaans Faber
	naastligger ten noorden	Kruisstraat [niet vermeld]
	verkoper	Ayelt Olthof	mr. brouwer

1776 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 258 folio 0259v van 12 mei 1776 (exacte ligging vrij zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.
	Bij deze voorgenomen verkoop is een niaar aangetekend, dat is een protest door een belanghebbende vanwege een in de wet -destijds de Lands Ordonnantie- omschreven reden. Door te niaren (of 'naasten') laat je blijken aanspraak te willen maken op het eerste recht van koop. Hier is sprake van een zgn. niaar ratione sanguinis of sanguinitatis, ofwel een protest vanwege bloed of bloedverwantschap. Bloedverwanten tot in de zevende graad van de verkoper kunnen een voorgenomen koop verhinderen ('verspieren') en aanspraak maken op het recht van eerste koop. In het geval van meerdere bloedverwanten heeft een lagere graad voorrang boven een hogere, dus een vader of zoon (eerste graad) heeft voorrang boven een broer of zuster (tweede graad). De achterliggende gedachte hierbij is het voorkomen van verwatering van bezit in een familie. Je broer kan bijvoorbeeld niet je ouderlijk huis verkopen -zou hij dat als enige geërfd hebben- zonder dat jij daartegen met succes in bezwaar kunt gaan.

	geschat adres	beschreven ligging		koopsom	verkocht wordt
	Kruisstraat 8	Kruisstraat ZZ		966‑00‑00 CG	mouterij en turfhuis

	koper van 1/3	Aylt Olthoff	mr. brouwer
	koper door niaar van 1/3	Dirk Cornelis Wetzens	koopman
	koper door niaar van 1/3	Geert Olthof
	naastligger ten oosten	N. N.
	naastligger ten zuiden	N. N.
	naastligger ten westen	N. N.
	naastligger ten noorden	Kruisstraat [niet vermeld]
	verkoper van 1/3	Jacob Symons Kuiper	oud wijdschipper
	verkoper van 1/3	Bartle Tuininga	procureur postulant
	verkoper van 1/3	Aylt Olthoff	mr. brouwer

1778 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 259 folio 0136r van 30 aug 1778 (exacte ligging vrij zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging		koopsom	verkocht wordt
	Kruisstraat 8	Kruisstraat ZZ		966‑10‑00 CG	1/3 mouterij en turfhuis

	koper	Dirk Cornelis Wetsens	koopman
	koper	Geert Aylts Olthof	moutmaker
	eigenaar van 1/3	Dirk Cornelis Wetsens	koopman
	eigenaar van 1/3	Geert Aylts Olthof	moutmaker
	naastligger ten oosten	steeg
	naastligger ten zuiden	Cornelis	smid
	naastligger ten westen	Pieter Aukes
	naastligger ten noorden	Kruisstraat
	verkoper	Aylt Olthof	mr. brouwer

1781 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 260 folio 0105r van 1 jul 1781 (exacte ligging vrij zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging		koopsom	verkocht wordt
	Kruisstraat 8	Kruistraat ZZ		1000‑00‑00 GG	pakhuis, mouterij en turfhuis

	koper	oud burgemeester Jane van Slooten
	naastligger ten oosten	doorgaande steeg
	naastligger ten zuiden	Cornelis Jans
	naastligger ten westen	Pieter Aukes
	naastligger ten noorden	Kruistraat
	verkoper q.q.	Bartle Tuininga, gelastigde van	procureur postulant
	verkoper van 1/2	Geert Olthof	mr. brouwer
	verkoper van 1/2	Dirk Cornelis Wetzens	koopman
	eerdere samenvatting door Yde Elsinga	Jane van Slooten, old burgemeester, koopt pakhuis en mouterij voor weinige jaren nieuw gestigt, in de Kruisstraat. Ten O. een doorgaande steeg, ten Z. Cornelis Jans, ten W. Pieter Aukes, ten N. de Kruisstraat. Geen grondpacht. Gekocht van de gelastigden van Geert Olthof, voormaals brouwer dog thans varende op `s lands fregat van Oorlog de Faam, voor 1/2, en koopman Dirk Cornelis Wetzens voor 1/2, voor 1000 gg.

1782 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 260 folio 0286r van 13 okt 1782 (exacte ligging vrij zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging		koopsom	verkocht wordt
	Kruisstraat 8	Kruisstraat ZZ		2600‑00‑00 CG	pakhuis en mouterij

	koper	Jan Hannema	distillateur
	naastligger ten oosten	doorgaande steeg
	naastligger ten zuiden	Cornelis Jans
	naastligger ten westen	Pieter Aukes
	naastligger ten noorden	Kruisstraat
	verkoper	burgemeester Jane van Slooten
	eerdere samenvatting door Yde Elsinga	Jan Hannema, distillateur, koopt pakhuis en mouterij in de Kruisstraat, eerder van Geert Olthof e.a. Ten O. een doorgaande steeg, ten Z. Cornelis Jans, ten W. Pieter Aukes, ten N. de Kruisstraat. Geen grondpacht. Gekocht van Jane van Slooten, regerend burgemeester, voor 2600 cg.

1810 - sint jacobischatting		bron: Oud Archief gemeente Harlingen inv.nr. 224, "Kohier der Sint Jacobischatting, 1810"

	vermeld als	geschat adres	eigenaar	verschuldigd	gebruik
	3-198, pag. 69	Kruisstraat 8	Jan Hannema	1‑10‑00 cg	mouterij hier onder beklemd no 195 1/2

1814 - bewoners		bron: verzameling Jan van Wilsum

		geschat adres	naam	gegevens
	G-211	Kruisstraat 8	Jan Hannema	... zijn Geert J. Brouwer, moutersknegt, en Simon H. Piebinga, sjouwer, 1814. (GAH204); id. van wijk G-211, mouterij, 1814. (GAH204); Stadsrentmeester betaalt resterende interesse vd eerste tontine, 3e classe, 4 ... (alles)

1814 - woningregister		bron: Oud Archief gemeente Harlingen inv.nr. 204, "Huis- en woonregister, 1814"

	vermeld als	geschat adres	eigenaar	bewoner/gebruiker	beroep of gebruik
	G-211	Kruisstraat 8	Jan Hannema		mouterij

1832 - kadaster		bron: Oud Archief gemeente Harlingen inv.nr. KO, "Oorspronkelijke Aanwijzende Tafel der grondeigenaren [...], 1832"

	vermeld als	geschat adres	eigenaar	beroep	woonplaats	gebruik en grootte
	Sectie A nr. 980	Kruisstraat 8	Sjoerd Jacobus Hannema	zoutzieder	Harlingen	mouterij (195 m²)

1851 - bewoners		bron: verzameling Jan van Wilsum

		geschat adres	naam	gegevens
	G-211	Kruisstraat 8	Jelle Hendriks Tigchelaar	geb 31 dec 1809 Almenum, ovl 21 jun 1859 HRL, huwt met Antje Fokkes Palstra, (gk), koopman, N.H., zv Hendrik Jelles T, en Klaaske Douwes Bleeker; dopen Grote Kerk HRL 1809, BS ovl 1859, bev.reg. HRL 1851 wijk G-211

1862 - kadaster		bron: Oud Archief gemeente Harlingen inv.nr. 4249, "Lijst van de nummering der huizen", 1862

	vermeld als	adres		gebruik
	Sectie A nr. 980	Kruisstraat G-211	Leendert Hannema en mede eig.	pakhuis

1880 - kadaster		bron: Oud Archief gemeente Harlingen inv.nr. 2062, "Lijst van de nummering der huizen", 1880

	vermeld als	adres		gebruik
	Sectie A nr. 3925	Kruisstraat G-257	Leendert Hannema	pakhuis

1905 - eigenaren		bron: Oud Archief gemeente Harlingen inv.nr. 2066, woningregister, 1905

	vermeld als	adres		gebruik
	Sectie A nr. 4449	Kruisstraat 8 (G-257)	fa. Sjoerd Hannema	pakhuis

1990 - monumentenlijst	bron: Monumenten Inventarisatie Project, 1990

	adres	soort monument	score	bouwjaar
	Kruisstraat 8	rijksmonument 20490

terug

Naastliggers van

Kruisstraat 8

ten oosten

Kruisstraat 10

ten zuiden

Grote Kerkstraat 31

ten westen

Kruisstraat 6

ten noorden

de Kruisstraat