Harlingen, proclamatieboeken 1597-1811

Proclamaties zijn de verplichte openbare aankondigingen van de verkoop van huizen. De Proclamatieboeken zijn de registers waarin deze proclamaties werden verzameld. Van Harlingen zijn de proclamatieboeken van 1597-1811 bewaard gebleven, met uitzondering van het ene deel dat gaat over de jaren 1606-1611. Onuitstaanbaar!

De verkoop van een huis moest mondeling worden aangekondigd zodat iedereen die er kennis van wilde nemen, dat kon. Dit aankondigen gebeurde driemaal voor het stadhuis en driemaal in de kerk, steeds met tussenpozen van een week of soms wat langer. De datums werden aangetekend op de betreffende proclamatie. Je kon bezwaar maken als je familielid of naastligger van de verkoper was, je had dan namelijk het recht van eerste koop, het zogenoemde niaar-recht (elders ook wel naasting geheten). Uiteraard moest je wel evenveel of meer bieden en eventueel gemaakte kosten vergoeden.

Omdat het kadaster nog niet bestond werd een systeem gebruikt om panden aan te duiden, dat werkte met straatnamen en naastliggers. Een pand stond aan de noordkant van de Noorderhaven en werd dan bijvoorbeeld in de proclamatie aangeduid als 'ten oosten marten bos, ten zuiden de noorderhaven, ten westen de zeepziederstraat en ten noorden sikko ijzenbeek'. Belangstellenden konden dan precies weten om welk pand het ging en het was wettelijk voldoende dichtgetimmerd om verwarring te voorkomen. In de onderstaande gegevens kunnen personen dus als koper of verkoper vermeld staan, maar ook als naastligger ten noorden, oosten, westen of zuiden.

Het gaat samen om ongeveer 17.500 proclamaties en daarmee is het een zeer rijke bron van gegevens over huizen, bewoners, huizenbezit, staduitleg, ambachten, industrie en welvaart over een periode van meer dan 200 jaar. De kopers uit alle Harlingen proclamaties zijn ooit eens overgenomen, maar de proclamaties bevatten nog veel meer informatie. Met enige regelmaat kom je huisnamen tegen, verdwenen straatnamen, opmerkingen over nieuw gebouwde huizen, ledige plaatsen, kortom een schat aan informatie. Bovendien staan vrijwel altijd de verkopers vermeld, de naastliggers (huisnummers waren er nog niet tot omstreeks 1715) en de verkoopprijzen. De bedoeling is om alle gegevens over te nemen en het project is 'onderweg'. Maar dat is het al sinds 1994 wegens een chronisch gebrek aan tijd en prioriteit van mijn kant, dus verwacht niet te veel...

Update: In september 2012 is een Werkgroep Archiefonderzoek gestart met het systematisch overnemen van alle relevante gegevens uit alle Harlinger proclamatieboeken. Dit gebeurt mede dankzij de welwillende en belangeloze medewerking van
- Vereniging Oud Harlingen, die de werkgroep onder haar hoede heeft
- Tresoar, dat de proclamatieboeken bewaart en beheert
- Stichting FAF (Freonen fan de Argyven yn Fryslân), die de foto's levert
- het Hannemahuis centrum voor Harlinger cultuur en historie, dat faciliteert met ruimte en kennis
- kleinekerkstraat.nl, dat zorgt voor coördinatie, hulp en publicatie
Vorderingen zijn op deze website te zien in de vorm van een nieuwe pagina, bij Huizen - Proclamaties door de WAO.


Als het aantal akten rond de 17.500 ligt, hoe kunnen er dan nu al meer vermeldingen opgenomen zijn? Dat komt omdat er vaak meerdere kopers zijn (denk alleen maar aan echtparen) en dan wordt de verkoop bij mij tweemaal vermeld. Maar per verkoper wordt de akte ook vermeld en per naastligger ook. Als laatste kunnen nog de genoemde straat, de prijs en eventuele huisnaam vermeld worden. Het totale aantal vermeldingen zal dus (hopelijk) nog flink stijgen.

Een voorbeeld van de tekst van een proclamatie kun je hier zien.

Zoals ook in bovenstaand voorbeeld staat vrijwel altijd onderaan de proclamatie: 'Breder de coopbrief van ........', d.w.z. dat er een koopbrief was waarin de ultieme uitgebreide beschrijving van het te verkopen goed en de precieze verkoopvoorwaarden waren vastgelegd. De koopbrieven van Harlingen zijn niet bewaard gebleven, maar de proclamatieboeken vormen een goede kopie.

De verkopen van huizen werden vaak per aanplakbiljet bekend gemaakt om zoveel mogelijk geïnteresserden te trekken. Een afbeelding en de tekst van zo'n aanplakbiljet kun je hier zien, deze is van het pand Noorderhaven 109.

In de lijst hieronder geldt: (wl) = wijlen, (wd) = weduwe/weduwnaar, (mr) = meester, (old) = voormalig

Gegevens uit bronnen worden zorgvuldig overgenomen, maar lees- en typfouten zijn onvermijdelijk. Gegevens die niet in de bron staan maar door mij zijn aangevuld op basis van andere bronnen of andere gegevens uit dezelfde bron, zijn voorzien van een *. Gegevens die door mij aangepast of geïnterpreteerd zijn, zijn zoveel mogelijk voorzien van een verduidelijkende toelichting tussen [blokhaken]. Bij het overnemen van eigennamen is de originele spelling gehandhaafd. Soms is echter te voorzien dat een kennelijke schrijf- of spelfout in de bron een probleem zal geven bij het zoeken naar een eigennaam of bij het maken van een alfabetische index. In zo'n geval is de juiste of meest voorkomende spelling van een eigennaam aangehouden, met toevoeging van een toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van plaatsnamen, straatnamen en beroepen die in alfabetische indexen terecht komen is voor zover mogelijk de moderne spelling aangehouden, om het zoeken te vereenvoudigen. Mogelijk staat in een bron bijvoorbeeld Doccum, terwijl op deze website Dokkum staat. Zo wordt een glaesemaecker een glasmaker. Die spelling is voor het doel van deze website (het ontsluiten van bronnen, niet het transcriberen van bronnen) niet belangrijk.



Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op





Spring naar: Na  Ne  Ni  No  Nu  Ny  

Voornaam: A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  

Patroniem: A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  

Familienaam: A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  



hoofdvorm
familienaam patroniem voornaam
schrijfvorm
familienaam patroniem voornaam
beroep hoedanig adres  pand  jaar boek folio
JELGERSMA, N. jelgersma, n. ten zuiden Jekelsteeg 1 F-217 1808 268 76r
JELGERSMA, N. jelgersma, n. ten zuiden Lanen 50 F-206 1810 268 352v
FONTEIN, NAMKE fontein, namkjen algra van verkoper Grote Ossenmarkt 6   1772 258 6r
KLASES, NANNE claesen, nanne koper   1687 242 182r
KLASES, NANNE claesen, nanne koper   1688 242 218r
KLASES, NANNE claesen, nanne koper   1688 242 234r
HIDDES, NANNE hiddes, nanne koper   1647 235 259r
HIDDES, NANNE hiddes, nanne bode (gerechts-) koper Voorstraat 24   1652 236 209v
HIDDES, NANNE hiddes, nanne koper   1654 236 258r
HIDDES, NANNE hiddes, nanne bode (gerechts-) koper Voorstraat 44   1655 237 3v
HIDDES, NANNE hiddes, nanne koper   1665 239 4ra
HIDDES, NANNE hiddes, nanne koper   1668 239 41ra
GRETTINGA, NANNE HIDDES grettinga, nanne hiddes tichelaar koper Moriaanstraat 3   1659 238 1r
HIDDES, NANNE hijddes, nanne koper Rapenburg ZZ   1646 235 201v
JAKOBS, NANNE jacobs, nanne koper Zoutsloot NZ   1615 229 561r
JANS, NANNE jans, nanne koper Voorstraat 32   1640 234 100r
JANS, NANNE jans, nanne koper   1643 235 60v
JANS, NANNE jans, nanne koper Nieuwstraat OZ   1648 236 42r
JANS, NANNE jansen, nanne smid (mr) koper   1643 235 42v
KEIMPES, NANNE keympes, nanne koper Noorderhaven 12   1649 236 77r
KEIMPES, NANNE keympes, nanne koper Grote Bredeplaats 11   1651 236 176r
LIEUWES, NANNE lieuwes, nanne koper Sint Christoffelsteeg WZ   1629 232 195r
LIEUWES, NANNE lieuwes, nanne koper Gortmakerssteeg WZ   1632 233 47r
LIEUWES, NANNE lieuwes, nanne verkoper Weverstraat ZZ   1660 238 40r
LIEUWES, NANNE liuwes, nanne verkoper   1634 233 133v
LIEUWES, NANNE luues, nanne geniaarde Sint Odolphisteeg WZ   1627 232 9r
LUITJENS, NANNE luyties, nanne koper   1643 235 70v
MELCHERTS, NANNE melchiers, nanne koper Nieuwstraat WZ   1624 231 20r
OKKES, NANNE ockes, nanne (mr) koper   1633 233 114v
OENES, NANNE oenes, nanne koper Sint Odolphisteeg   1644 235 137r
RINSES, NANNE rinses, nanne koper Hondenstraat 7   1638 234 67v
WILLEMS, NANNE willems, nanne koper   1724 246 202v
ATSES, NANKE atzes, nanneke koper Sint Jacobstraat 15   1660 238 38v
SIEBRENS, NANKE sybrants, nannetgien koper   1602 228 633r
, NANNE stansen, nanning koper Kerkpoortstraat 25   1714 245 220r
HENDRIKS, NANNE hendriks, nanning koper Zoutsloot NZ   1748 251 239v
HENDRIKS, NANNE hendriks, nanning koper Zoutsloot 96   1750 252 97r
HENDRIKS, NANNE hendrix, nanning koper   1722 246 152r
HENDRIKS, NANNE hendrix, nanning koper   1723 246 158r
PIETERS, NANNE pytters, nanning koper   1701 244 102v
RIENKS, NANNE rienks, nanning koper   1694 243 81r
TJEERDS, NANNE tieerds, nanning koper Droogstraat 100   1660 238 30v
TIJSES, NANNE tijssen, nanning koper Noordijs 1   1729 247 290r
WILLEMS, NANNE willems, nanning koper   1602 228 577r
WILLEMS, NANNE willems, nanning koper   1602 228 582r
WILLEMS, NANNE willems, nanning koper   1606 228 1003r
WILLEMS, NANNE willems, nanning koper   1702 244 154r
WILLEMS, NANNE willems, nanning koper Grote Bredeplaats 22   1719 246 35v
WILLEMS, NANNE willems, nanning koper   1719 246 55v
WILLEMS, NANNE willems, nanning koper   1731 247 381r
WILLEMS, NANNE willems, nanning bontwever (mr) koper   1735 249 41v
WILLEMS, NANNE willems, nanning koper   1735 249 91r
WILLEMS, NANNE willems, nanning koper   1740 250 94r
WERF, NANNE WILLEMS werff, nanning willems de koper   1611 229 53r
, NANNE aerus, nanningh koper Liemendijk NZ   1652 236 187r
, NANNE aerus, nanningh koper   1653 236 243r
ARENDS, NANNE arents, nanningh kuiper ten oosten Franekerpoort (gebied)   1654 236 262v
ARENDS, NANNE arents, nanningh kuiper ten oosten Franekerpoort (gebied)   1654 236 274v
LUITJENS, NANNE luyties, nanningh koper   1617 230 122r
LEVI, NATHANAEL levi, nathan koper   1756 254 30v
, NATHANAEL cromhuisen, nathaniel koper Lanen 23   1711 245 161v
, NATHANAEL cromhuisen, nathaniel koper Voorstraat 57   1714 245 213r
HENDRIKS, NEELTJE hendrickx, neel verkoper Zuiderstraat OZ   1601 228 531r
PIETERS, NEELTJE pieters, neel koper Snakkerburen (gebied)   1598 228 171r
SIKKES, NEELTJE sickes, neel verkoper Grote Bredeplaats ZZ   1611 229 108r
SIEMENS, NEELTJE simens, neel geniaarde Sint Jacobstraat 18   1641 234 159v
BERENDS, NEELTJE barents, neeltie koper   1737 249 196r
DIRKS, NEELTJE dircx, neeltie (te amsterdam) koper   1664 238 207r
HANSES, NEELTJE hanses, neeltie bruid   1605 228 962r
JAKOBS, NEELTJE jacobs, neeltie bruid   1605 228 872r
MICHIELS, NEELTJE michiels, neeltie koper Weverstraat   1699 244 26v
PIETERS, NEELTJE pytters, neeltie koper Noorderhaven 114   1655 237 2r
TEUNIS, NEELTJE thoenys, neeltie koper   1605 228 932r
, NEELTJE beeva, neeltje koper Moriaanstraat 10   1751 252 123v
BUTTERKOPER, NEELTJE butterkoper, neeltje koper Grote Bredeplaats 8b   1780 259 268v
KLASES, NEELTJE claases, neeltje koper   1665 239 25v
KORNELIS, NEELTJE cornelis, neeltje koper   1664 238 231v
JAGERSMA, NEELTJE FOKKES jagersma, neeltje fokkes koper Noorderhaven 70 C-153 1808 268 89v
JAGERSMA, NEELTJE FOKKES jagersma, neeltje fokkes verkoper Noorderhaven 70 C-153 1809 268 297r
HENDRIKS, NEELTJE hendriks, neeltje koper Zoutsloot WZ   1762 255 141r
HAAN, NEELTJE HIELKES haan, neeltje hylkes de verkoper Vijver 4   1772 258 23v
JAKOBS, NEELTJE jacobs, neeltje koper   1779 259 181v
JANS, NEELTJE jans, neeltje koper Zuiderhaven 18   1650 236 131v
JANS, NEELTJE jans, neeltje koper   1660 238 41r
JELLES, NEELTJE jelles, neeltje koper   1777 259 49v
JELLES, NEELTJE jelles, neeltje koper   1777 259 50v
JELLES, NEELTJE jelles, neeltje koper   1777 259 51v
JELLES, NEELTJE jelles, neeltje (wd) verkoper Heiligeweg 34   1778 259 148r
JELLES, NEELTJE jelles, neeltje koper Grote Ossenmarkt 21   1779 259 172r
JORIS, NEELTJE joris, neeltje koper   1671 240 68v
MARTENS, NEELTJE marten, neeltje koper   1790 263 191v
MINNES, NEELTJE minnes, neeltje (wd) verkoper Grote Bredeplaats 19   1780 259 300v
PIETERS, NEELTJE pieters, neeltje verkoper Lanen 28   1774 258 168v
BOTERKOPER, NEELTJE PIETERS boterkoper, neeltje pieters (wl) verkoper Noorderhaven 15   1804 267 63v
BUTTERKOPER, NEELTJE PIETERS butterkoper, neeltje pieters (wl) verkoper Zuiderhaven 75   1804 267 101v
BAKKER, NEELTJE REINERS bakker, neeltje reinders koper Vijverstraat 7 E-107 1809 268 305v
REINERS, NEELTJE reiners, neeltje koper Zuiderpoort (gebied)   1711 245 133r
BONTEKOE, NEELTJE STITTERTS bontekoe, neeltje stitterts koper   1784 261 211v
BONTEKOE, NEELTJE STITTERTS bontekoe, neeltje stitterts koper Brouwersstraat 3   1785 261 271v
FOLKERTS, NEELTJE folkerts, neeltye koper   1726 246 294r
ROELOFS, NANKE roelofs, neinke verkoper   1808 268 123v
ROELOFS, NANKE roelofs, neinke verkoper Kruisstraat 9 G-219 1808 268 124r
ROELOFS, NANKE roelofs, neinke verkoper Lammert Warndersteeg 8 G-220 1808 268 124r
BLOEMBERG, blomberg, nic. verkoper Zoutsloot 100 B-057 1808 268 31v
BLOEMBERG, blomberg, nic. verkoper Scheerstraat 8 D-003 1808 268 32r
BONKAMP, NICOLAAS boncamp, nicolaas geniaarde Zoutsloot 125   1699 244 16r
BONKAMP, NICOLAAS boncamp, nicolaas koper Voorstraat 14   1700 244 57r
BONKAMP, NICOLAAS boncamp, nicolaas koper Noorderhaven 75   1701 244 112r
, NICOLAAS burgaarden, nicolaas van (wl) koper Kerkpoortstraat 31 G-248 1808 268 47v
LOON, NICOLAAS loon, nicolaas van doctor koper Zuiderhaven 38   1778 259 149r
LOON, NICOLAAS loon, nicolaas van (dr) koper Zuiderhaven 38   1779 259 189v
LOON, NICOLAAS loon, nicolaas van koper Zuiderhaven 38   1781 260 68v
LOON, NICOLAAS loon, nicolaas van koper Zuiderhaven 38   1781 260 69v
POSTMA, NICOLAAS postma, nicolaas koper   1785 261 284r
, NICOLAAS schenkuis, nicolaas koper   1801 265 638r
VULSMA, NICOLAAS HENDRIKS vulsma, nicolaas hendriks koper Heiligeweg 50 G-033 1810 269 87r
, NICOLAAS bers, nicolaes de ten noorden   1601 228 521r
AKKER, NICOLAAS acker, nicolaus koper Moriaanstraat 1   1696 243 242r
AKKER, NICOLAAS akker, nicolaus koper Schritsen 41   1694 243 93v
AKKER, NICOLAAS akker, nicolaus koper Lanen 50   1698 243 370v
, NICOLAAS arkenbont, nicolaus koper   1667 239 70r
BRAAM, NICOLAAS bramius, nicolaus apotheker koper Nieuwstraat OZ   1650 236 127v
REID, NICOLAAS reyde, nicolaus koper   1646 235 237r
, NICOLAAS dyonisius, nicolaus koper Rapenburg   1646 235 231v
BRAAM, NICOLAAS GERARDUS bramius, nicolaus gerardi apotheker koper Lanen NZ   1659 237 192v
, NICOLAAS jacobaus, nicolaus koper   1630 232 272r
, NICOLAAS jacobaus, nicolaus procureur postulant koper   1632 233 55r
RITSKES, ritskes, nienck koper   1602 228 583r
TAMMES, NIESKE tammes, niesje (wd) koper Noordergrachtswal 57 B-173 1808 268 53v
TAMMES, NIESKE tammes, niesje (wd) koper Rapenburg 22 H-051 1808 268 63v
TAMMES, NIESKE tammes, niesje (wd) ten westen Rapenburg 22 H-051 1808 268 63v
TAMMES, NIESKE tammes, niesje (wd) koper H-052 1808 268 63v
TAMMES, NIESKE tammes, niesje (wd) koper H-053 1808 268 63v
TAMMES, NIESKE tammes, niesje (wd) ten zuiden H-053 1808 268 63v
TAMMES, NIESKE tammes, niesje verkoper Rapenburg 18 H-049 1809 268 259r
TAMMES, NIESKE tammes, niesje ten noorden Rapenburg 18 H-049 1809 268 259r
TAMMES, NIESKE tammes, niesjen (wd) herbergierse koper Franekereind 21 D-070 1808 268 154r
BISSCHOP, NOLLE PIETERS bisschop, nolles pieters varensgezel koper Hofstraat 16 H-009 1809 268 301r