N.B. Deze index bevat alleen boedelinventarissen en is dus geen volledige index van de weesboeken. Door kindersterfte en ziekten lag de gemiddelde levensverwachting in de 17e eeuw tussen de 30 en 40 jaar. Had je je kindertijd overleefd, dan was er nog kraamvrouwenkoorts, rode loop (dysenterie), tyfus, mazelen en zo nu en dan de pest. Omdat mensen in de stad dichter op elkaar leefden was hun levensverwachting nog lager dan die van plattelandsbewoners. De kans dat je als minderjarige (nog geen 25 jaar) een of beide ouders kwijtraakte was daarom aanzienlijk. Je werd dan aangeduid als (half)wees en je werd onder voogdij van curatoren gesteld. Onroerend en roerend goed werden te boek gesteld in een vooreerst onverdeelde boedelinventaris. Dit gebeurde ook als de vader of moeder wilde hertrouwen, omdat dan moest worden vastgelegd wat het ieders erfdeel op dat moment was. Alles wat de ouders in hun huwelijk hadden ingebracht en tijdens hun huwelijk ('stante matrimonio') hadden aangekocht of vergaard, werd geïnventariseerd t.b.v. de 'voorkinderen'. Mochten uit een nieuw huwelijk meer kinderen komen dan kon op deze inventaris worden teruggegrepen. Niet bij iedere inventaris is onroerend goed betrokken want veel mensen huurden een woning of kamer. Als blijkt dat er sprake is van bezit van onroerend goed, is niet altijd duidelijk welk perceel het betreft. Er waren geen vastgestelde straatnamen en er was geen huisnummering, dus de enige aanwijzing kan zijn 'het huijs in de kerckstraet'. Vaak is het gelukt om het (waarschijnlijke) perceel te bepalen met gegevens uit de Proclamatieboeken, waarin koop of ruil van onroerend goed is opgetekend. Soms is er sprake van meerdere percelen, waarvoor bijvoorbeeld huur ontvangen wordt, moet worden of had moeten worden. Omdat huurregisters ontbreken is dat niet verder uit te zoeken. Curatoren waren soms nabije familieleden zoals ooms, soms waarschijnlijk bekenden zoals huisvrienden van de overleden ouder(s), maar ook wel anderen. Sommige curatoren bestieren tegelijkertijd weesrekeningen van meerdere gezinnen. Waren er geen minderjarige kinderen in de boedel betrokken dan werd die inventaris bij het lokale Nedergerecht ingeschreven in het Inventarisboek. Waren er een of meer minderjarige kinderen in de boedel betrokken dan kwam de inventaris in het Weesboek en moesten de aangestgelde curatoren de weesrekening bijhouden. Overleed een curator, of kwam er een einde aan het curatorschap doordat alle wezen meerderjarig waren, dan moest voor die rekening verantwoording afgelegd worden aan door het gezag aangestelde commissarissen en de stadssecretaris. Er werd dan tussen de betrokkenen afgerekend en de curatoren werden voor hun diensten bedankt en vooral voorgoed van hun aansprakelijkheid ontslagen. De curator heeft dan de rol van 'rendant' (rekeningvoerder), de onder curatele gestelden zijn 'rendeerde'. Iemand wiens inventaris wordt opgemaakt is 'inventarisant'. Verzoekers van een inventarisatie zijn 'requirant' (soms 'ter eenre zijde'), verzochten zijn dan 'requireerde' (soms: 'ter andere zijde'). Met meerderjarigheid kwam, althans voor mannen en ongehuwde vrouwen, ook juridische handelingsbevoegdheid, en dus was er geen noodzaak meer voor curatorschap. Vrouwen werden door te huwen weliswaar meerderjarig, maar kwamen daardoor ook onder de macht van hun man. D.w.z. ze waren niet, of niet meer, handelingsbevoegd en hadden indien nodig hun man als voogd. Verder was er voor meisjes vanaf 18 jaar en jongens vanaf 20 jaar de mogelijkheid om Venia Aetatis, letterlijk vergiffenis voor de leeftijd ofwel meerderjarigheidsverklaring, te verkrijgen van het Hof van Friesland. Aangetekend is dan 'veniam aetatis', d.i. de verklaring is verkregen. Deze, toch beperkte, status van volwassenheid werd meestal aangevraagd voor grotere zelfstandigheid i.v.m. werk of het hebben van een bedrijf. |
Gegevens uit bronnen worden zorgvuldig overgenomen, maar lees- en typfouten zijn onvermijdelijk. Gegevens die niet in de bron staan maar door mij zijn aangevuld op basis van andere bronnen of andere gegevens uit dezelfde bron, zijn voorzien van een *. Gegevens die door mij aangepast of geïnterpreteerd zijn, zijn zoveel mogelijk voorzien van een verduidelijkende toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van eigennamen is de originele spelling gehandhaafd. Soms is echter te voorzien dat een kennelijke schrijf- of spelfout in de bron een probleem zal geven bij het zoeken naar een eigennaam of bij het maken van een alfabetische index. In zo'n geval is de juiste of meest voorkomende spelling van een eigennaam aangehouden, met toevoeging van een toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van plaatsnamen, straatnamen en beroepen die in alfabetische indexen terecht komen is voor zover mogelijk de moderne spelling aangehouden, om het zoeken te vereenvoudigen. Mogelijk staat in een bron bijvoorbeeld Doccum, terwijl op deze website Dokkum staat. Zo wordt een glaesemaecker een glasmaker. Die spelling is voor het doel van deze website (het ontsluiten van bronnen, niet het transcriberen van bronnen) niet belangrijk. |
Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 2025-08-05 13:14:20
| Vindplaats: | Tresoar, Nedergerecht Harlingen (13-16) inventarisnummer 176 folio 14r |
| Pand: | Lombardstraat 4 |
| Inleiding: | [0014ar] Compareerden op den raedhuise der Stadt harlingen voor de heeren procederende Burgemeesteren Lourens Jacobs Asperen ende Tjeerd Bouwens als Commissarien, geadsocieert met Theodorus Stansius, Secretaris, Thijs Ijpes, burger ende Meester huijs timmerman binnen desen stede als oom moederswegen over Sijbe ende Ijpe Jansen, respectivelijk old tegens de 4 Jaren ende 1 Jaer, kinderen van Jan Sijbes, mede burger ende Meester Metselaer alhier, bij wijlen Tjietske Ijpes in echte verweckt, in dier qualiteit requirant ter eenre sampt gedachte Jan Sijbes, sich wederom ten tweden echte begeven hebbende aen Ijttie Hanses, sijn tegenwoordigh echte huijsvrouw, bij desen mede praesent, requireerde, omme met malckanderen temaken staet en liquidatie, sampt deilinge en scheidinge van alle sodanige goederen, actien ende credijten, als den requireerde ende sijn overleden huijsvrouw eerstelijck ten echte aen malckanderen hebben ingebracht, voorts stante matrimonio gepossideert ende die oock nae sijn vrouws overlijden tot dus lange bij hem, requireerde ende sijne kinderen, pro indiviso sijn beseten, in welcks doende tusschen de Comparanten dividenten in alle minne ende vriendschap geaccordeert ende over een gecomen is, nae dat op des vrouws verkochte klederen ende des selffs betaelde doodschulden wel rijpelijck gelet ware dat den requireerde eens voor al aen sijne voornoemde twee kinderen, soude hebben uijt te wijsen, gelijck de selve doet mits desen, wegens hun moederlijcke goederen de Summa van een hondert acht ent sestigh Caroli guldens darthien stuijvers welck wedersijds geapprobeert ende aengenomen sijnde, is sulx bij parthijen hinc inde aengenomen ende [0014bv] heeft de requireerde mits desen aengenomen omme dese voornoemde uijtgewesene goederen ter Summa van een hondert acht ent sestigh Caroli guldens darthien stuijvers aen dese sijne twee kinderen uijt te keren, soo wanneer deselve tot behoorlijcke buijckveste ofte eenige andere geapprobeerde staat sal gecomen sijn, in middelen tijde oock de selve sijne kinderen, voor de opcomsten van dese goederen, sodanigh te alimenteren ende op te voeden, so des een vader neffens sijn kinderen verplicht is te doen, verklarende sij mede dat des requireerdes gemelte vrouw Ijttie Hanses aen hem ten echte heeft ingebracht, de Summa van Een hondert ses en vijftigh Caroli guldens elff stuijvers, welcke haer altoos voor goeder inbrengh sal valideren, alles onder verbandt der comparanten dividenten geen exempte goederen, met submissie van den hove van Frieslandt, dese stadt ende alle andere Gerechten ter eerster instantie Justiciabel; in kennisse hunne handen, beneffens de subscriptie van de Heeren Commissarien ende secretaris als desen ratione off mede approberende ende lauderende. Actum op den Raedhuise binnen Harlingen, den 4 Maij 1683. Blijvende noch onder den vader berustende, voor ende ten profijtte van dese sijne twee kinderen twee silveren lepels, een gouden ringh, met een silveren penningh. Actum utsupra
(get.) Tijs Ijppess,
(get.) dit merck heeft IJttie Hanses selfs gestelt
(get.) Jan Sijbes
(get.) Trijntije Pijters
(get.) Lourens Jacobs Asperen
(get.) Tierdt Bouwens
absent secretaris
(get.) Theodorus Theodori 45) Posthuma 5 / 4 1683 Notarius Publicus |