Harlingen, weesboeken

N.B. Deze index bevat alleen boedelinventarissen en is dus geen volledige index van de weesboeken.

Door kindersterfte en ziekten lag de gemiddelde levensverwachting in de 17e eeuw tussen de 30 en 40 jaar. Had je je kindertijd overleefd, dan was er nog kraamvrouwenkoorts, rode loop (dysenterie), tyfus, mazelen en zo nu en dan de pest. Omdat mensen in de stad dichter op elkaar leefden was hun levensverwachting nog lager dan die van plattelandsbewoners. De kans dat je als minderjarige (nog geen 25 jaar) een of beide ouders kwijtraakte was daarom aanzienlijk. Je werd dan aangeduid als (half)wees en je werd onder voogdij van curatoren gesteld. Onroerend en roerend goed werden te boek gesteld in een vooreerst onverdeelde boedelinventaris. Dit gebeurde ook als de vader of moeder wilde hertrouwen, omdat dan moest worden vastgelegd wat het ieders erfdeel op dat moment was. Alles wat de ouders in hun huwelijk hadden ingebracht en tijdens hun huwelijk ('stante matrimonio') hadden aangekocht of vergaard, werd geïnventariseerd t.b.v. de 'voorkinderen'. Mochten uit een nieuw huwelijk meer kinderen komen dan kon op deze inventaris worden teruggegrepen.

Niet bij iedere inventaris is onroerend goed betrokken want veel mensen huurden een woning of kamer. Als blijkt dat er sprake is van bezit van onroerend goed, is niet altijd duidelijk welk perceel het betreft. Er waren geen vastgestelde straatnamen en er was geen huisnummering, dus de enige aanwijzing kan zijn 'het huijs in de kerckstraet'. Vaak is het gelukt om het (waarschijnlijke) perceel te bepalen met gegevens uit de Proclamatieboeken, waarin koop of ruil van onroerend goed is opgetekend. Soms is er sprake van meerdere percelen, waarvoor bijvoorbeeld huur ontvangen wordt, moet worden of had moeten worden. Omdat huurregisters ontbreken is dat niet verder uit te zoeken.

Curatoren waren soms nabije familieleden zoals ooms, soms waarschijnlijk bekenden zoals huisvrienden van de overleden ouder(s), maar ook wel anderen. Sommige curatoren bestieren tegelijkertijd weesrekeningen van meerdere gezinnen. Waren er geen minderjarige kinderen in de boedel betrokken dan werd die inventaris bij het lokale Nedergerecht ingeschreven in het Inventarisboek. Waren er een of meer minderjarige kinderen in de boedel betrokken dan kwam de inventaris in het Weesboek en moesten de aangestgelde curatoren de weesrekening bijhouden. Overleed een curator, of kwam er een einde aan het curatorschap doordat alle wezen meerderjarig waren, dan moest voor die rekening verantwoording afgelegd worden aan door het gezag aangestelde commissarissen en de stadssecretaris. Er werd dan tussen de betrokkenen afgerekend en de curatoren werden voor hun diensten bedankt en vooral voorgoed van hun aansprakelijkheid ontslagen. De curator heeft dan de rol van 'rendant' (rekeningvoerder), de onder curatele gestelden zijn 'rendeerde'. Iemand wiens inventaris wordt opgemaakt is 'inventarisant'. Verzoekers van een inventarisatie zijn 'requirant' (soms 'ter eenre zijde'), verzochten zijn dan 'requireerde' (soms: 'ter andere zijde').

Met meerderjarigheid kwam, althans voor mannen en ongehuwde vrouwen, ook juridische handelingsbevoegdheid, en dus was er geen noodzaak meer voor curatorschap. Vrouwen werden door te huwen weliswaar meerderjarig, maar kwamen daardoor ook onder de macht van hun man. D.w.z. ze waren niet, of niet meer, handelingsbevoegd en hadden indien nodig hun man als voogd. Verder was er voor meisjes vanaf 18 jaar en jongens vanaf 20 jaar de mogelijkheid om Venia Aetatis, letterlijk vergiffenis voor de leeftijd ofwel meerderjarigheidsverklaring, te verkrijgen van het Hof van Friesland. Aangetekend is dan 'veniam aetatis', d.i. de verklaring is verkregen. Deze, toch beperkte, status van volwassenheid werd meestal aangevraagd voor grotere zelfstandigheid i.v.m. werk of het hebben van een bedrijf.

Gegevens uit bronnen worden zorgvuldig overgenomen, maar lees- en typfouten zijn onvermijdelijk. Gegevens die niet in de bron staan maar door mij zijn aangevuld op basis van andere bronnen of andere gegevens uit dezelfde bron, zijn voorzien van een *. Gegevens die door mij aangepast of geïnterpreteerd zijn, zijn zoveel mogelijk voorzien van een verduidelijkende toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van eigennamen is de originele spelling gehandhaafd. Soms is echter te voorzien dat een kennelijke schrijf- of spelfout in de bron een probleem zal geven bij het zoeken naar een eigennaam of bij het maken van een alfabetische index. In zo'n geval is de juiste of meest voorkomende spelling van een eigennaam aangehouden, met toevoeging van een toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van plaatsnamen, straatnamen en beroepen die in alfabetische indexen terecht komen is voor zover mogelijk de moderne spelling aangehouden, om het zoeken te vereenvoudigen. Mogelijk staat in een bron bijvoorbeeld Doccum, terwijl op deze website Dokkum staat. Zo wordt een glaesemaecker een glasmaker. Die spelling is voor het doel van deze website (het ontsluiten van bronnen, niet het transcriberen van bronnen) niet belangrijk.



Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 2025-08-05 13:14:20



Vindplaats: Tresoar, Nedergerecht Harlingen (13-16) inventarisnummer 176 folio 219r

Pand: Sint Jacobstraat 1

Inleiding: [0219r] Compareerden op den Raedhuise der Stadt Harlingen voor de Burgemeesteren Menelaus Hillebrants ende Sibrandus Pauw als Commissarien, geadsocieert met Theodorus Stansius Secretaris, Sipke Feijtes burger ende smalschipper, Claes Feijtes mede burger ende schipper aldaer, Theuntie Feijtes, Theunis ende Abbe Feijtes sampt de Gemeensman Zijerck Dircks Hilaarda als geauthoriseerde Curator ad actum divisionis over Boijte Feijtes, alle kinderen ende erffgenamen van wijlen Feijte Tjeerdts, in leven burger ende kaeghschipper hier ter Stede, omme met malckanderen te maken staat en liquidatie, Sampt deijlinge ende scheidinge van alle sodanige goederen, actien ende credijtten, als den overleden Feijte Tjeerdts metter doodt ontruijmt ende naegelaten heeft ende vervolgens aldaer ten sterffhuijse bevonden sijn, den 29 Maij 1685, Sijnde in sulx doende de staet van goederen, bedragende, wes volght.

Inventaris: 
[0219r] Profijttelijcke Staat 
De huijsgeraden ende inboelen ter inventario gespecificeert ende bij boelgoedt vercocht, volgens vertoonde boelschedulle sijn bevonden te bedragen de summa van vierhondert en twaleff Caroli guldens vier stuijvers vier penningen f 412-04-04 
[0219v] Het silverwerck ter inventaris mede vermelt, onder de Comparanten gedivideert sijnde in alle minne ende vriendschap, dien hier alleen om den inventaris te voldoen ende also pro memoria 
De boekschulden, voor so veel als wisse geoordeelt worden, mede geinventariseert, sijn bevonden te bedragen, de summa van een duijsent een hondert en thien Caroli guldens f 1110-00-00 
De brijeven ende Instrumenten in het inventaris post voor post gestelt, belopen seven hondert een en veertigh Caroli guldens vijftien stuijvers acht penningen f 741-15-08 
De haver mede beschreven bedraeght acht hondert vier en vijfftigh Caroli guldens vijff stuijvers f 854-05-00 
---------- 
2 Lats f 2706-00-08 
 
[0220r] Het schip bij den overleden in leven selffs gevoert ende nagelaeten, is getauxeert op ende ter summa van seven hondert ende vijftigh Caroli guldens f 750-00-00 
De te goede staende landhuijren in het inventaris mede aengetrocken, bedraght twee en veertigh Caroli guldens f 42-00-00 
En moeten hier mede voor profijttelijck komen, de goederen een ijeder der erffgenamen etcetera, volgens den inventaris toegewardeert soo volght 
Als eerstelijck aen Antie Reijners voor een summa van vijff en vijftigh Caroli guldens twaleff stuijvers f 55-12-00 
Sipke Feijtes aen toe gewaardeerde goederen een hondert seven ent sestigh Caroli guldens achtien stuijvers vier penningen f 167-18-04 
---------- 
3 Lats f 1015-10-04 
 
[0220v] Claes Feijtes is aen goederen toegewaardeert voor een summa van een hondert vijff en dertigh Caroli guldens ses stuijvers twalef penningen f 135-06-12 
Theuntie Feijtes is toegewaardeert aen goederen voor de summa van een hondert en dartigh Caroli guldens seven stuijvers twaleff penningen f 130-07-12 
Abbe Feijtes is toegewaardeert als voren is voor de summa van een hondert drie ent negentigh Caroli guldens seven stuijvers vier penningen f 193-07-04 
Theunis Feijtes oock toegewardeert voor vier en tachtentigh Caroli guldens ses stuijvers f 84-06-00 
---------- 
4 Lats f 543-07-12 
 
[0221r] Eindelijck is Hoijte Feijtes toegewaardeert aen goederen tot een summa van een hondert en thien Caroli guldens twaleff stuijvers f 110-12-00 
De vaste goederen ter inventario Specifice aengeteekent ende door onpartijde goede mannen hun des verstaende, gewaardeert ende getauxeert, bedragen de summa van twee duisent seven hondert negen en twintigh Caroli guldens veertien stuijvers f 2729-14-00 
---------- 
5 Lats f 2840-06-00 
4 Lats f 543-07-12 
3 Lats f 1015-10-04 
2 Lats f 2706-00-08 
1 Lats f 412-04-04 
---------- 
Summa f 7517-08-12 
 
Bedragende also de boven en de vorenstaende profijttelijcke staat te samen geaddeert sijnde, de summa van seven duijsent vijff hondert en seventien Caroli guldens acht stuijvers twaleff penningen f 7517-08-12 
 
[0221v] Schadelijcke Staat 
De schadelijcke staat van desen sterffhuise in het inventaris geheellijck ende volcomen uijtgetrocken sijnde, is bij desen te samen geaddeert ende alhier om die redenen, cortheits halven gestelt, de summa van drie duijsent vier hondert seven en tachtentigh Caroli guldens acht stuijvers f 3487-08-00 
Welcke bovenstaende schadelijcke Staat ad 3487-08-00 nu vervolgens gededuceert ende affgetrocken sijnde van de vorengemelte profijttelijcke staat ad 7517-08-12, soo geblijckt ende wort bevonden noch overigh te wesen desen belangende, de summa van vijer duijsent en dartigh Caroli guldens twaleff penningen f 4030-00-12 
En nu vorders van dese even boven gemelte 4030-00-12 gededuceert ende affgetrocken sijnde het gene de drije jonghste kinderen voor hunne respectivelijcke moederlijcke goederen moeten trecken, ijder tot sodanige summa als Volght 
 
[0222r] Theunis Feijtes treckt voor af als voren wegens sijne moederlijcke goederen, drie hondert en sestien Caroli guldens sestien stuijvers f 316-16-00 
Soo aen 12 lood silver als andersints 
Abbe Feijtes treckt als voren drie hondert en sestien Caroli guldens sestien stuijvers f 316-16-00 
Hoijte Feijtes comt mede als voren te trecken drie hondert en sestien Caroli guldens sestien stuijvers f 316-16-00 
---------- 
Comt te samen f 950-08-00 
 
Met welcke vorenstaende summa van 950-08-00 nu vervolgens vermindert sijnde de vorenstaende overige staat ad 4030-00-12. Soo geblijckt ende wort bevonden noch suijver overigh ende te deelen te sijn de summa van drije duijsent negen ent seventigh Caroli guldens twaleff stuijvers twaleff penningen f 3079-12-12  
 
[0222v] Welcke even ommestaende overige summa ad 3079-12-12 nu vorders in ses egale parten gedivideert sijnde, soo comt ijders gerecht sestepart te bedragen de summa van vijff hondert en dartien Caroli guldens, vijff stuijvers seven penningen f 513-05-07 
Sipke Feijtes aenpart is dan alsoo als boven f 513-05-07 
En wort den selven mits desen tot betalinge toegereekent het gene hij aen toegewaardeerde goederen becomen heeft in dese vorenstaende profijttelijcke staat vermelt, ad f 167-18-04 
Als oock het packhuijs bij Willem Coenes gebruijckt ad f 140-14-00 
---------- 
f 308-12-04 
Moet also noch hebben tot suppletie ende voldade van sijn sestepart erffenisse uijt den gemeenen massa twee hondert en vier Caroli guldens 13 stuijvers 3 penningen f 204-13-03 
 
[0223r] Claes Feijtes aenpart is mede als boven, ofte voren f 513-05-07 
En ontvanght den selven in verminderinge deses aen sijn toegewaardeerde goederen een hondert vijff en dartigh Caroli guldens ses stuijvers twaleff penningen f 135-06-12 
Alsmede het huijs de Witte Swaen in de Katterugh [Sint Jacobstraat 1], gewaardeert als voren op vier hondert en vier en dartigh Caroli guldens f 434-00-00 
---------- 
f 569-06-12 
Geblijckt dan also dat hij te veel heeft ontvangen ende dienvolgens also moet uijtkeeren de summa van ses en vijfftigh Caroli guldens een stuijver vijff penningen f 56-01-05 
 
Theuntie Feijtes gerechte Sestepart is oock als voren ter summa van vijff Hondert en dartien Caroli guldens vijff stuijvers seven penningen f 513-05-07 
[0223v] En is haer Theuntie Feijtes in vermindering van haer ommestaende toegereekent, de toegewaardeede goederen, ter inventario beschreven tot f 130-07-12 
Als mede de bewuste op kamer als voren gewaardeert ter summa van een hondert en negentien Caroli gulden f 119-00-00 
---------- 
f 249-07-12 
Sulx dat noch uijt het gemeen moet trecken, de summa van twee hondert en drie ent sestigh Caroli guldens seventien stuijvers elff penningen f 263-17-11 
 
Theunis Feijtes aenpart is als voren f 513-05-07 
Comt hem mede voor moeders gedachte goederen de summa van drie hondert en sestien Caroli guldens sestien stuijvers f 316-16-00 
---------- 
Comt in summa f 830-01-07 
[0224r] Tot voldade van welcke sijne aenpart ad 830-01-07 hij comt te ontvangen aen goederen, hem als voren gedaen ende toegewardeert ter summa van vier en tachtentigh Caroli guldens ses stuijvers f 84-06-00 
de bewuste onder ofte beneeden kamer, getauxeert ende gewaardeert als voren, op ende ter summa van een hondert seven en veertigh Caroli guldens f 147-00-00 
Het schip met de gereedschappen ende annexen van dien, getauxeert op ende ter summa van Seven hondert en vijftigh Caroli guldens f 750-00-00 
---------- 
maeckt in alles f 981-06-00 
hebbende also te veel ontvangen ende moetende der halven weder uijt keeren de summa van een hondert een en vijftigh Caroli guldens vijer stuijvers negen penningen f 151-04-09 
 
[0224v] Abbe Feijtes aenpart erffenisse bedraeght mede f 513-05-07 
hijer bij gedaen sijn aenpart moederlijcke goederen als voren, ad f 316-16-00 
---------- 
Comt in alles f 830-01-07 
In verminderinge van desen heeft hij, Abbe Feijtes aen gewaardeerde goederen genoten ende getrocken de summa van een hondert drie ent negentigh Caroli guldens seven stuijvers vier penningen f 193-07-04 
Gelijck hem oock toegekent is het huis waer uijt de vader Feijte Tjeerds overleden is [Rommelhaven 2oost], getauxeert ende gewaardeert op f 677-00-00 
---------- 
maeckt te samen f 870-07-04 
Moetende also uijt keeren de summa van veertigh Caroli guldens vijff stuijvers dartien penningen f 40-05-13 
 
[0225r] Hoijte Feijtes aenpart erffenisse bedraeght oock mede als voren f 513-05-07 
als mede sijn aenpart moeders goederen vermits de drie eerste rede voor desen hunne moederlijcke goederen hadde ontvangen alhier tot f 316-16-00 
---------- 
Comt in alles f 830-01-07 
En heeft in verminderinge deses mede genoten aen goederen ter inventario gespecificeert, de summa van een hondert en thien Caroli guldens twaleff stuijvers f 110-12-00 
Als mede het huijs off de helft van dien staende ende gelegen op de hoeck van de Wortelhaven [Voorstraat 60], als voren getauxeert op vier hondert twee ent sestigh Caroli guldens f 462-00-00 
Ergo moet noch hebben te ontvangen tot suppletie de summa van twee hondert seven en vijftigh Caroli guldens negen stuijvers, seven penningen f 257-09-07 
---------- 
 
[0225v] Ende blijven noch in massa ende also onder de Comparanten dividenten ongedeelt dese naevolgende posten ende goederen 
Als namentlijck de overige boeckschulden voor so verre ende so veel onwis gereekent sijn, ten inventario oock gespecificeert 
Als oock de onwisse obligaties mede ten desen inventaris geteeckent 
Ende eijndelijck noch het bewuste stuck Landts tot Dockum, als voren mede geinventariseert 
 
Dit dan also sijnde der Comparanten dividenten deijlinge ende ontscheidinge van goederen, aen welcken also hun respectivelijck wel ende ten vollen is genoegende, soo ist dat sij [0226r] hier mede aenneemen, desen in alle Sijne leeden ende deelen te achtervolgen ende nae te comen ende also elx anderen het volle effect van desen te praesteren, doen hebben ende genijeten, sonder de een den ander om eenigh nader reekeninge off reliqua nae desen wederom te sullen off te mogen aenspreken ofte molesteren, alles onder verbandt der Comparanten, ende in qualiteit geen exempte goederen, met Submissie van den Hove van Frieslandt, dese Stadt ende alle andere Gerechten ter eerster instantie Justiciabel. Wordende hiermede de Gemeensman Sijerck Dircks Hijlaarda, vermits nijet wijders, dan ad actum divisionis ware geauthoriseert wegens dese sijne curatele bedanckt van wijdere administratie geexonereert, ende desen aenlangende van alles geabsolveert ende gequiteert, In kennisse der Comparanten dividenten handen, beneffens de Subscriptie van de ondergenoemde heeren Commissarien ende Secretaris, desen ratione officii, mede approberende ende lauderende. Actum op de Raedhuise binnen Harlingen, den 19 Junij 1685, door continuatie 
 
(get.) Abbe Feijtes 
(get.) dit merck heeft Theunis Feijtes selfs gestelt 
(get.) Claes Wouters als man ende vooght van Tuentije Feijtes 
(get.) Feijte Feijtes 
(get.) Sierk Dirx Hijlaarda 
(get.) M. Hillebrans 1685 
(get.) Sipcke Feijtes 
(get.) Claas Feijtes 
absent Secretaris 
(get.) Theodorus Theodori Posthumus 41) 6/19 1685 notarius publicus