N.B. Deze index bevat alleen boedelinventarissen en is dus geen volledige index van de weesboeken. Door kindersterfte en ziekten lag de gemiddelde levensverwachting in de 17e eeuw tussen de 30 en 40 jaar. Had je je kindertijd overleefd, dan was er nog kraamvrouwenkoorts, rode loop (dysenterie), tyfus, mazelen en zo nu en dan de pest. Omdat mensen in de stad dichter op elkaar leefden was hun levensverwachting nog lager dan die van plattelandsbewoners. De kans dat je als minderjarige (nog geen 25 jaar) een of beide ouders kwijtraakte was daarom aanzienlijk. Je werd dan aangeduid als (half)wees en je werd onder voogdij van curatoren gesteld. Onroerend en roerend goed werden te boek gesteld in een vooreerst onverdeelde boedelinventaris. Dit gebeurde ook als de vader of moeder wilde hertrouwen, omdat dan moest worden vastgelegd wat het ieders erfdeel op dat moment was. Alles wat de ouders in hun huwelijk hadden ingebracht en tijdens hun huwelijk ('stante matrimonio') hadden aangekocht of vergaard, werd geïnventariseerd t.b.v. de 'voorkinderen'. Mochten uit een nieuw huwelijk meer kinderen komen dan kon op deze inventaris worden teruggegrepen. Niet bij iedere inventaris is onroerend goed betrokken want veel mensen huurden een woning of kamer. Als blijkt dat er sprake is van bezit van onroerend goed, is niet altijd duidelijk welk perceel het betreft. Er waren geen vastgestelde straatnamen en er was geen huisnummering, dus de enige aanwijzing kan zijn 'het huijs in de kerckstraet'. Vaak is het gelukt om het (waarschijnlijke) perceel te bepalen met gegevens uit de Proclamatieboeken, waarin koop of ruil van onroerend goed is opgetekend. Soms is er sprake van meerdere percelen, waarvoor bijvoorbeeld huur ontvangen wordt, moet worden of had moeten worden. Omdat huurregisters ontbreken is dat niet verder uit te zoeken. Curatoren waren soms nabije familieleden zoals ooms, soms waarschijnlijk bekenden zoals huisvrienden van de overleden ouder(s), maar ook wel anderen. Sommige curatoren bestieren tegelijkertijd weesrekeningen van meerdere gezinnen. Waren er geen minderjarige kinderen in de boedel betrokken dan werd die inventaris bij het lokale Nedergerecht ingeschreven in het Inventarisboek. Waren er een of meer minderjarige kinderen in de boedel betrokken dan kwam de inventaris in het Weesboek en moesten de aangestgelde curatoren de weesrekening bijhouden. Overleed een curator, of kwam er een einde aan het curatorschap doordat alle wezen meerderjarig waren, dan moest voor die rekening verantwoording afgelegd worden aan door het gezag aangestelde commissarissen en de stadssecretaris. Er werd dan tussen de betrokkenen afgerekend en de curatoren werden voor hun diensten bedankt en vooral voorgoed van hun aansprakelijkheid ontslagen. De curator heeft dan de rol van 'rendant' (rekeningvoerder), de onder curatele gestelden zijn 'rendeerde'. Iemand wiens inventaris wordt opgemaakt is 'inventarisant'. Verzoekers van een inventarisatie zijn 'requirant' (soms 'ter eenre zijde'), verzochten zijn dan 'requireerde' (soms: 'ter andere zijde'). Met meerderjarigheid kwam, althans voor mannen en ongehuwde vrouwen, ook juridische handelingsbevoegdheid, en dus was er geen noodzaak meer voor curatorschap. Vrouwen werden door te huwen weliswaar meerderjarig, maar kwamen daardoor ook onder de macht van hun man. D.w.z. ze waren niet, of niet meer, handelingsbevoegd en hadden indien nodig hun man als voogd. Verder was er voor meisjes vanaf 18 jaar en jongens vanaf 20 jaar de mogelijkheid om Venia Aetatis, letterlijk vergiffenis voor de leeftijd ofwel meerderjarigheidsverklaring, te verkrijgen van het Hof van Friesland. Aangetekend is dan 'veniam aetatis', d.i. de verklaring is verkregen. Deze, toch beperkte, status van volwassenheid werd meestal aangevraagd voor grotere zelfstandigheid i.v.m. werk of het hebben van een bedrijf. |
Gegevens uit bronnen worden zorgvuldig overgenomen, maar lees- en typfouten zijn onvermijdelijk. Gegevens die niet in de bron staan maar door mij zijn aangevuld op basis van andere bronnen of andere gegevens uit dezelfde bron, zijn voorzien van een *. Gegevens die door mij aangepast of geïnterpreteerd zijn, zijn zoveel mogelijk voorzien van een verduidelijkende toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van eigennamen is de originele spelling gehandhaafd. Soms is echter te voorzien dat een kennelijke schrijf- of spelfout in de bron een probleem zal geven bij het zoeken naar een eigennaam of bij het maken van een alfabetische index. In zo'n geval is de juiste of meest voorkomende spelling van een eigennaam aangehouden, met toevoeging van een toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van plaatsnamen, straatnamen en beroepen die in alfabetische indexen terecht komen is voor zover mogelijk de moderne spelling aangehouden, om het zoeken te vereenvoudigen. Mogelijk staat in een bron bijvoorbeeld Doccum, terwijl op deze website Dokkum staat. Zo wordt een glaesemaecker een glasmaker. Die spelling is voor het doel van deze website (het ontsluiten van bronnen, niet het transcriberen van bronnen) niet belangrijk. |
Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 2025-08-05 13:14:20
| Vindplaats: | Tresoar, Nedergerecht Harlingen (13-16) inventarisnummer 176 folio 16v |
| Pand: | Zuiderhaven 15 |
| Inleiding: | [0016v] Compareerden op den Raedhuise der Stadt harlingen voor de heeren Praesiderende Burgemeesteren Louwrens Jacobs Asperen ende Tjeerd Bouwens als Commisarien, geadsocieert met Theodorus Stansius, Secretaris, Take Sijdses, burger ende meester Groffsmid binnen voornoemde stede, als geauthoriseerde Curator ad hunc actum divisionis over sijne twee kinderen van Harmen Wijbes, mede burger ende wijdschipper alhier, met namen Dettie ende Antie [0017r] Harmens bij wijlen Goijts Romckes in echte getogen old respectivelijck 19 ende 13 Jaren, in dier qualiteit requirant ten eenre ende den geseiden Harmen Wijbes hier wederom ad secunda vota begeven hebbende met Theuntie Huijberts, requireerde ende hebben de selve met malckanderen in alle minne ende vriendschap versproken nae dat op alles rijpelijck gelet ware wes men in desen moeste considereren dat de requireerde Harmen Wijbes aen Sijne voornoemde twee kinderen soude uijtwijsen gelijck hij uijtwijst bij desen voor hun te samen de Summa van Seven Hondert Caroli guldens, welcks bij hun wedersijds vastgestelt ende geapprobeert sijnde, neemt de requireerde bij desen aen, de voornoemde Summa van seven hondert Caroli guldens aen dese sijne kinderen, wegens haer moederlijcke goederen, te restitueren ende uijt te keren, soo wanneer de selve tot behoorlijcke buijckveste ofte eenige andere geapprobeerde staat sullen gecomen sijn, onderwijlen de selve voor de opkomsten der voornoemde goederen, sodanigh te alimenteren ende op te voeden, als een Vader neffens sijne kinderen verplicht is te doen, onder verbandt sijner goederen, met submissie van den hove van Frieslandt, desen ende alle andere Gerechten Justiciabel; En Compareerden voorts als voren Jelle Sijbes, burger ende wijdschipper alhier als geauthoriseerde Curator ad actum divisionis over Sjouckjen ende Pijttie Ages, respectivelijck old ontrent 20 ende 17 Jaren, kinderen van Theuntie Huijberts bij wijlen Age Hilles in echte geprocreert, in dier voegen requirant ende de selve Theuntie Huijberts sich nu wederom ad secunda vota begeven hebbende, met Harmen Wijbes, omme oock te maken deilinge en scheidinge van tusschen beide goederen, hier bevoren rede gestelt, in welx doende [0017v] mede bevonden ende over een gecomen is, dat de requireerde eens voor al aen dese haer twee kinderen wegens hun Moeders goederen soude uijtwijsen, gelijck sij doet bij desen, nae dat op alles wel ende rijpelijck geleik ware een Summa van Seven hondert Caroli guldens te samen, het welck also onderlinge geaccepteert sijnde, neemt de requireerde aen de voornoemde Seven hondert Caroli guldens, aen dese haer kinderen te voldoen, so wanneer de selve tot behoorlijcke buijckveste off andere behoorlijcke staet sullen gecomen sijn, waer voor verbindende haer geen exempte goederen, met submissie als voren; En worden hier mede Take Sijdses ende Jelle Sijbes wegens dese hunne respectivelijcke Curatelen bedanckt, van wijdere administratie geexonereert ende van alles desen aengaende, voor eeuwigh gequiteert: in kenisse der Comparanten handen, beneffens de Subscriptie van welgedachte heeren Commissarien ende Secretaris, desen ratione off, mede approberende ende lauderende. Actum op den Raedhuise binnen Harlingen, den 15 Maij 1683
(get.) Tuentie Huijberts
(get.) Louwrens Jacobs Asperen
(get.) Tjerdt Bouwens
(get.) HW dese letters heeft harmen Wijbes selfs gestelt
(get.) Fecke Sijdses smidt
(get.) Jelle Sijbes
absent Secretaris
(get.) Theodorus Theodori Posthumus 45) 5 / 15 1683 Notarius Publicus |