N.B. Deze index bevat alleen boedelinventarissen en is dus geen volledige index van de weesboeken. Door kindersterfte en ziekten lag de gemiddelde levensverwachting in de 17e eeuw tussen de 30 en 40 jaar. Had je je kindertijd overleefd, dan was er nog kraamvrouwenkoorts, rode loop (dysenterie), tyfus, mazelen en zo nu en dan de pest. Omdat mensen in de stad dichter op elkaar leefden was hun levensverwachting nog lager dan die van plattelandsbewoners. De kans dat je als minderjarige (nog geen 25 jaar) een of beide ouders kwijtraakte was daarom aanzienlijk. Je werd dan aangeduid als (half)wees en je werd onder voogdij van curatoren gesteld. Onroerend en roerend goed werden te boek gesteld in een vooreerst onverdeelde boedelinventaris. Dit gebeurde ook als de vader of moeder wilde hertrouwen, omdat dan moest worden vastgelegd wat het ieders erfdeel op dat moment was. Alles wat de ouders in hun huwelijk hadden ingebracht en tijdens hun huwelijk ('stante matrimonio') hadden aangekocht of vergaard, werd geïnventariseerd t.b.v. de 'voorkinderen'. Mochten uit een nieuw huwelijk meer kinderen komen dan kon op deze inventaris worden teruggegrepen. Niet bij iedere inventaris is onroerend goed betrokken want veel mensen huurden een woning of kamer. Als blijkt dat er sprake is van bezit van onroerend goed, is niet altijd duidelijk welk perceel het betreft. Er waren geen vastgestelde straatnamen en er was geen huisnummering, dus de enige aanwijzing kan zijn 'het huijs in de kerckstraet'. Vaak is het gelukt om het (waarschijnlijke) perceel te bepalen met gegevens uit de Proclamatieboeken, waarin koop of ruil van onroerend goed is opgetekend. Soms is er sprake van meerdere percelen, waarvoor bijvoorbeeld huur ontvangen wordt, moet worden of had moeten worden. Omdat huurregisters ontbreken is dat niet verder uit te zoeken. Curatoren waren soms nabije familieleden zoals ooms, soms waarschijnlijk bekenden zoals huisvrienden van de overleden ouder(s), maar ook wel anderen. Sommige curatoren bestieren tegelijkertijd weesrekeningen van meerdere gezinnen. Waren er geen minderjarige kinderen in de boedel betrokken dan werd die inventaris bij het lokale Nedergerecht ingeschreven in het Inventarisboek. Waren er een of meer minderjarige kinderen in de boedel betrokken dan kwam de inventaris in het Weesboek en moesten de aangestgelde curatoren de weesrekening bijhouden. Overleed een curator, of kwam er een einde aan het curatorschap doordat alle wezen meerderjarig waren, dan moest voor die rekening verantwoording afgelegd worden aan door het gezag aangestelde commissarissen en de stadssecretaris. Er werd dan tussen de betrokkenen afgerekend en de curatoren werden voor hun diensten bedankt en vooral voorgoed van hun aansprakelijkheid ontslagen. De curator heeft dan de rol van 'rendant' (rekeningvoerder), de onder curatele gestelden zijn 'rendeerde'. Iemand wiens inventaris wordt opgemaakt is 'inventarisant'. Verzoekers van een inventarisatie zijn 'requirant' (soms 'ter eenre zijde'), verzochten zijn dan 'requireerde' (soms: 'ter andere zijde'). Met meerderjarigheid kwam, althans voor mannen en ongehuwde vrouwen, ook juridische handelingsbevoegdheid, en dus was er geen noodzaak meer voor curatorschap. Vrouwen werden door te huwen weliswaar meerderjarig, maar kwamen daardoor ook onder de macht van hun man. D.w.z. ze waren niet, of niet meer, handelingsbevoegd en hadden indien nodig hun man als voogd. Verder was er voor meisjes vanaf 18 jaar en jongens vanaf 20 jaar de mogelijkheid om Venia Aetatis, letterlijk vergiffenis voor de leeftijd ofwel meerderjarigheidsverklaring, te verkrijgen van het Hof van Friesland. Aangetekend is dan 'veniam aetatis', d.i. de verklaring is verkregen. Deze, toch beperkte, status van volwassenheid werd meestal aangevraagd voor grotere zelfstandigheid i.v.m. werk of het hebben van een bedrijf. |
Gegevens uit bronnen worden zorgvuldig overgenomen, maar lees- en typfouten zijn onvermijdelijk. Gegevens die niet in de bron staan maar door mij zijn aangevuld op basis van andere bronnen of andere gegevens uit dezelfde bron, zijn voorzien van een *. Gegevens die door mij aangepast of geïnterpreteerd zijn, zijn zoveel mogelijk voorzien van een verduidelijkende toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van eigennamen is de originele spelling gehandhaafd. Soms is echter te voorzien dat een kennelijke schrijf- of spelfout in de bron een probleem zal geven bij het zoeken naar een eigennaam of bij het maken van een alfabetische index. In zo'n geval is de juiste of meest voorkomende spelling van een eigennaam aangehouden, met toevoeging van een toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van plaatsnamen, straatnamen en beroepen die in alfabetische indexen terecht komen is voor zover mogelijk de moderne spelling aangehouden, om het zoeken te vereenvoudigen. Mogelijk staat in een bron bijvoorbeeld Doccum, terwijl op deze website Dokkum staat. Zo wordt een glaesemaecker een glasmaker. Die spelling is voor het doel van deze website (het ontsluiten van bronnen, niet het transcriberen van bronnen) niet belangrijk. |
Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 2025-08-05 13:14:20
| Vindplaats: | Tresoar, Nedergerecht Harlingen (13-16) inventarisnummer 176 folio 63v | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pand: | Heiligeweg 34 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Inleiding: | [0063v] Compareerden op den Raedhuijse der Stadt Harlingen, voor de Heeren praesiderende Burgemeesteren Dirck Sjoerdts Bierma ende Joannes Quicklenburgh, als Commissarien, geadsocieert met Theodorus Stansius Secretaris, Pieter Jacobs Clinckhamer, mede Vroedschap ende mr. goldsmidt binnen voornoemde Stede, sampt Jan Jacobs Clinckhamer, mede burger vaendrigh ende mr. coperslager aldaer, als volle oomen moederswegen over de twee kinderen van wijlen Jisseltie Jacobs in leven echte huijsvrouw van Jacob Alberts, burger ende mr. schoenmaker hier ter Stede, met namen Vrouckjen ende Claeske Jacobs in dier qualiteit requiranten ter eenre, ende den welgedachten Jacob Alberts, mr. schoenmaker, sich wederom ten echte geven hebbende met Trijntje Jelles, sijn tegenwoordige echte huijsvrouw, bij desen mede praesent, in dier voegen requireerde ter anderen asijde, omme met malckanderen te maken staat ende liquidatie, sampt deilinge en scheidinge van alle sodanige goederen actien ende credytten, als hij Jacob Alberts ende sijn overleden huijsvrouw Jisseltie Jacobs erstelijck ten echte aen malckanderen hebben ingebracht, voorts stante matrimonio gepossideert ende die vervolgens tot dus lange bij den requireerde ende sijne kinderen pro indiviso sijn gebruickt ende besten, in welcks doende tusschen de requiranten ende den requireerde in alle minne ende vriendtschap veraccordeert ende over een gecomen is, nae dat, soo wegens de wedersijdse inbreng van goederen de samentlijcke overwinst off andersints gelijck mede op den kinderen moeders dood schulden ende daertegens des selffs naegelatene kledinge ende voorts op alles wes ende het gene in desen enigszins [0064r] considerabel was, goed reguard ware genomen dat den requireerde soude hebben uijt te wijsen, gelijck hij uijtwijst mits desen, aen dese sijne twee kinderen wegens der selver moederlijcke goederen ende tot voldade van de selve, dese navolgende posten ende goederen. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Inventaris: |
|