 De Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen is in samenwerking met het Gemeentearchief Harlingen en de Freonen fan de Argyven in Fryslan (FAF) bezig de Proclamatieboeken van het Nedergerecht Harlingen te indexeren. Hierin staan naar schatting 14000 verkopen van onroerend goed in de binnenstad van Harlingen van 1597 tot 1811. Namen van kopers, verkopers, eigenaren van de grondpacht en naastliggers worden vastgelegd, alsmede verdere gegevens die de precieze plaats van het betreffende onroerend goed kunnen helpen vinden. * Om te beginnen: kopieer de juiste versie van het bestand boekxxx, afhankelijk van welke versie van Office je gebruikt, naar je computer in 'mijn documenten'. Geef het bestand de naam van het boek dat je onderhanden neemt, bijv. boek265, en gebruik dat bestand om in te vullen volgens de invulinstructies hieronder. * Maak regelmatig een backup. * Om in te leveren: mail het ingevulde bestand naar s.elsinga@home.nl of kopieer het ingevulde bestand naar de stick en gooi die door de brievenbus van Kleine Kerkstraat 1. Zorg in het laatste geval voor een enveloppe met je naam, of een label aan de stick. * Doe geen aannames. Als het er niet staat, bedenk het er dan niet bij. De enige uitzondering is het geslacht van betrokkenen, dat je kunt afleiden uit de voornaam. * Als je onzeker bent over de spelling of iets anders, zet dan een vraagteken achteraan in het betreffende veld. We gaan het dan nakijken. * Als de proclamanten/kopers/verkopers zelve als naastliggers genoemd worden, neem dan de naam- en beroepsgegevens van de eerste of enige proclamant/koper/verkoper over als naastligger. Onderstaande invulinstructie is ook te downloaden als Word- of OpenOffice-bestand:
| ||||||||||
Gegevens uit bronnen worden zorgvuldig overgenomen, maar lees- en typfouten zijn onvermijdelijk. Gegevens die niet in de bron staan maar door mij zijn aangevuld op basis van andere bronnen of andere gegevens uit dezelfde bron, zijn voorzien van een *. Gegevens die door mij aangepast of geïnterpreteerd zijn, zijn zoveel mogelijk voorzien van een verduidelijkende toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van eigennamen is de originele spelling gehandhaafd. Soms is echter te voorzien dat een kennelijke schrijf- of spelfout in de bron een probleem zal geven bij het zoeken naar een eigennaam of bij het maken van een alfabetische index. In zo'n geval is de juiste of meest voorkomende spelling van een eigennaam aangehouden, met toevoeging van een toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van plaatsnamen, straatnamen en beroepen die in alfabetische indexen terecht komen is voor zover mogelijk de moderne spelling aangehouden, om het zoeken te vereenvoudigen. Mogelijk staat in een bron bijvoorbeeld Doccum, terwijl op deze website Dokkum staat. Zo wordt een glaesemaecker een glasmaker. Die spelling is voor het doel van deze website (het ontsluiten van bronnen, niet het transcriberen van bronnen) niet belangrijk. |
Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 2021-06-26 08:48:08
| kolomnaam | inhoud |
|---|---|
|
Gebruik een vaste volgorde voor de regels. Bij verkoop, wandelkoop, decreet of koop op redemptie: - koper - huurder of bewoner - verpachter grond - naastligger ten oosten - naastligger ten zuiden - naastligger ten westen - naastligger ten noorden - naastligger - mede eigenaar - curator - verkoper Bij huwelijksproclamatie: - bruidegom - bruid |
|
| VOLGNR |
Deze kolom wordt gevuld met het nummer van de rij. Het eerste in te vullen volgnummer, in de rij onder de kolomkoppen, is dus 2. Er wordt doorgenummerd in de volgorde van de originele invoer. Hiermee kunnen de gegevens altijd gesorteerd worden naar de oorspronkelijke volgorde. Vraag: Ik wil later een of meer rijen tussenvoegen of verwijderen, maar dan klopt de nummering niet meer. Antwoord: Je mag dat gerust doen. Wij maken die nummering later wel weer in orde als je het ingeleverd hebt. |
| FOTONR |
Het nummer van de foto waarop (het begin van) de akte staat. Ook als een akte meerdere bladzijden beslaat wordt hier het fotonummer van het eerste blad ingevuld. Het nummer is gelijk aan de bestandsnaam van de betreffende foto, waarbij ".jpg" weggelaten wordt. Bij 1 fotonummer hoort altijd hetzelfde folionummer. Een akte begint altijd maar op 1 folionummer, en die combinatie van foto- en folionummer houd je de gehele akte vol. Eventueel kan sprake zijn van meerdere aktenummers als er meerdere aktes (met zes datums) op een folio staan. |
| FOLIO |
Het nummer van de voor- of achterkant van het blad waarop (het begin van) de akte staat. Elk blad is rechtsboven genummerd. De voorkant van een blad (waarop het nummer geschreven staat) heet recto, afgekort als r. De achterkant van het blad heet verso, afgekort als v. Voor blad 2 in te vullen als 0002r en 0002v. Bladen die in de oorspronkelijke nummering zijn overgeslagen hebben een tussengevoegd nummer gekregen zoals 18a, in te vullen als 0018ar en 0018av. Bij 1 folionummer hoort altijd hetzelfde fotonummer. Een akte begint altijd maar op 1 folionummer, en die combinatie van foto- en folionummer houd je de gehele akte vol. Eventueel kan sprake zijn van meerdere aktenummers als er meerdere aktes (met zes datums) op een folio staan. Ook al bestaat een akte uit meerdere folio's, de combinatie van foto- en folionummer houd je de gehele akte vol. Ook al staat de verkoper een paar bladen verder, je blijft alleen het folionummer van het EERSTE blad noemen. Als met potlood een andere nummering in het boek is geschreven, wil je die dan aanhouden. Als het goed is gebruik je altijd de recto/verso nummering, dus 1r, 1v, 2r, etc. Als een akte begint op een linker blad, en op het rechterblad staat paginanummer 209, dan kijk je op het linkerblad naar 208v, de achterkant van het vorige vel papier (folio). De akte begint dus op 208v en niet op 209v. |
| AKTENR |
Een fictief nummer van de proclamatie. Dit nummer wordt gebruikt om de gegevens van één proclamatie tijdens latere bewerkingen bij elkaar te houden. Het nummer wordt ingevoerd met vier posities, dus eventueel voorloopnullen gebruiken: 0014. Indien een bladzijde meerdere akten bevat vul je hier per akte een nieuw volgnummer, bijv. 0017 en 0018. In 1 akte wordt 1 ding verkocht: Dit komt verreweg het meeste voor. Er worden maar 1 keer naastliggers genoemd. Fotonummer: de foto waarop deze akte begint (met de zes datums). Folio: het bladnummer waarop de akte begint (met de zes datums). Aktenummer: er is sprake van 1 verkoop, dus je herhaalt 1 aktenummer bij elke regel die betrekking heeft op deze verkoop. Onderwerp: het verkochte goed In 1 akte worden IN ÉÉN KEER meerdere dingen verkocht: Dit gebeurt met enige regelmaat. Er worden maar ÉÉN KEER NAASTLIGGERS genoemd. Fotonummer: de foto waarop deze akte begint (met de zes datums). Folio: het bladnummer waarop de akte begint (met de zes datums). Aktenummer: er is sprake van 1 verkoop, dus je herhaalt 1 aktenummer bij elke regel die betrekking heeft op deze verkoop. Onderwerp: de verkochte goederen In 1 akte worden APART meerdere dingen verkocht: Dit gebeurt met enige regelmaat. Er worden MEERDERE KEREN NAASTLIGGERS genoemd. Fotonummer: de foto waarop deze akte begint (met de zes datums). Folio: het bladnummer waarop de akte begint (met de zes datums). Aktenummer: er is sprake van MEERDERE VERKOPEN, dus je gebruikt meerdere aktenummers. Eerst een aktenummer voor koper, naastliggers, verkoper enz. van het eerste verkochte ding, daarna een NIEUW AKTENUMMER bij de regels die betrekking heeft op de verkoop van het volgende ding. Onderwerp: per aktenummer het verkochte goed Op 1 folio zijn MEERDERE AKTEN geschreven: Dit is in maar een paar boeken gangbaar. Op 1 folio staan MEERDERE KEREN ZES PROCLAMATIEDATUMS genoemd. Je behandelt dit hetzelfde als een losse akte per folio, alleen is toevallig het foto- en folionummer een paar keer hetzelfde. Als je het AKTENUMMER maar blijft verhogen, dan weten we wat bij elkaar hoort. |
| SOORT |
Leeg als het een gewone verkoopakte betreft. In andere gevallen: "w" voor een wandelkoop, "d" voor een verkoop per decreet, "n" als er sprake is van niaar. De volgorde van deze letters is niet relevant. De letter of letters behoeven alleen in de eerste regel van de akte te worden genoemd. Als je een huwelijksproclamatie aantreft, vul dan als soort een "h" in. |
| DD MM JJJJ |
Drie kolommen voor resp. dagnummer, maandnummer en jaar van de eerst genoemde proclamatie. Bij dag en maand gebruiken we altijd twee posities, dus 1 wordt 01 enz. We houden de datums van een eventuele tweede en derde proclamatie niet bij, evenmin als de datum van de coop- of wandelbrieff of de eventuele toewijzing (toegewesen, fiat consent of fiat adjudicatie). bloeimaand: mei grasmaand: april herfstmaand: september hooimaand: juli lentemaand: maart louwmaand: januari oogstmaand: augustus slachtmaand: november sprokkelmaand: februari wintermaand: december wijnmaand: oktober zomermaand: juni. |
|
Bovenstaande kolommen moeten in elke regel van de proclamatie worden gevuld. |
|
| TOPONIEM |
Een plaatsaanduiding binnen de stad Harlingen, zij het bekend (Lanen) of onbekend (Jan Douwes steygh). Voor het toponiem gebruiken we moderne spelling. De primaire plaatsaanduiding van het verkochte komt in de eerste regel van iedere akte, ook als dat slechts "steeg" is. Als een bepaalde zijde van de straat is genoemd (of met zekerheid uit de akte af te leiden is) zoals zuidzijde of zonzijde, dan kun je daarvoor "Lanen zz" of "Voorstraat nz" invullen. Houd er daarbij rekening mee dat de zonzijde altijd de nz is en de schaduwzijde de zz. Houd er ook rekening mee dat "de straat ten zuiden" betekent dat het pand aan de NZ van de straat ligt, etc. Begin een toponiem niet met de, het of een. "het Poortje" wordt "Poortje", "een steeg" wordt "steeg". Zo krijgen we bij het sorteren van de toponiemen een nette lijst met straatnamen. Begin een toponiem indien mogelijk met een echte straatnaam, dus niet "op de hoek van de Lanen en de Bredeplaats" maar "Lanen hoek Bredeplaats". Als het een naastligger betreft ("ten westen een steeg" of "ten westen Gerryt Upckes en een steeg") wordt de steeg als toponiem vermeld. Ditzelfde geldt voor "haven" en "diept" omdat dit waardevolle extra details zijn.Vervang daarbij indien mogelijk "straat" of "steeg" door de betreffende straatnaam, ALS die in de akte al ergens voorkwam. Voorbeeld: huis wordt gekocht op Noorderhaven, ten zuiden "straat en haaven". Resultaat: TOPONIEM in de eerste regel "Noorderhaven nz" (ja, dat weet je zeker vanuit deze akte dus dat mag je invullen). Bij de "naastligger ten zuiden" wordt het TOPONIEM "Noorderhaven". |
| INSTELLING |
Als een betrokken koper, verkoper, verwandelaar of naastligger geen natuurlijk persoon is, dan wordt hier de naam of benaming aangegeven. Voorbeelden zijn "stad Harlingen", "weeshuiscamer" of "hervormde diaconye". Als je grondpacht vermeld (HOEDANIGHEID verpachter grond), en de verpachter staat niet vermeld, dan is het INSTELLING stad Harlingen. Soms is de zin: Grondpacht 14 st. en behoorlijke Sint Jacobischatting verschuldigd aan de stad Harlingen. Dat geldt dan voor beide, dus de verpachter van de grond is INSTELLING stad Harlingen. Soms is grondpacht verschuldigd aan een huis en niet aan een bepaalde bewoner. Er wordt hetzelfde mee bedoeld, maar in dat geval is het bijv. INSTELLING huis genaamd de Fontein. |
| VV |
Voorvoegsel, nooit zijnde een beroep, altijd beginnend met een hoofdletter. Een functie zoals "Burgemeester", "Vroedsman" of "Secretaris" hoort hier, evenals titulatuur voor een mr., dr. of ds. Maar ook "De weduwe van", "De erven van" en "De nagelaten kinderen van". Bij vermelding van naastliggers kan het opportuun zijn om bijv. "De hovinge van" of "De lege plaats van" te vermelden. Dit kan ook "De hovinge van de weduwe van" of "De koolstek van dr." worden. Afkortingen worden overgenomen zoals ze vermeld zijn, bijv. "Burgemr", "Vr", "Secrts" en "Wed". Het interpreteren laten we aan de onderzoeker over. "Wijlen" en "Old" (in de betekenis van voormalig) zijn waardevolle details en worden daarom ook vermeld. Wijlen lijkt een overbodige toevoeging als je op de vorige regel de relatie "de weduwe van" hebt gebruikt, maar is wel degelijk van belang. Als namelijk een lijst van personen wordt weergegeven met de jaartallen dat ze voorkomen, zal deze aanduiding erg nuttig zijn. Burger-kolonel, burgemeester (dat zijn geen beroepen), meerderjarige vrijster, de weduwe van (als de eigen naam niet wordt genoemd) mogen in VV (voorvoegsel) |
| VOORN_1 |
De eerste of enige voornaam van de betrokken natuurlijk persoon. Plaats een vraagteken als je er niet (helemaal) uitkomt. Als er slechts voorletters zijn genoemd en je kunt uit de rest van DEZE akte niet afleiden wat de voornaam is, dan mag je alleen die genoemde voorletter(s) vermelden. Ook als je uit andere bronnen de bedoelde voornaam zeker weet. Initialen graag met een punt erachter. Als er totaal geen naam bekend is, dus geen voornaam, geen patroniem en geen achternaam, dan vul je N.N. in, d.w.z. een N. bij VOORN_1 en een N. bij VOORN_2. |
| VOORN_2 |
De eventuele verdere voornamen, maar niet het patroniem. Plaats een vraagteken als je er niet (helemaal) uitkomt. |
| PATRONIEM |
Het patroniem, tenzij dat duidelijk als familienaam gevoerd wordt. In oude akten staat vaak (afgekort) zoon of dochter achter de vadersnaam. Wij voeren dat in als "Wybes" en niet als "Wybe zoon". Klaas Jans Heins heeft "Jans" als patroniem en "Heins" als achternaam. Als er "Klaas Heins" had gestaan, was "Heins" een patroniem. Plaats een vraagteken als je er niet (helemaal) uitkomt. |
| TUSSENV |
Het tussenvoegsel, behorende bij de familienaam van betrokkene. Hierin komen ook aanvullingen op de naam zoals een titel als baron of graaf. |
| FAMNAAM |
De familienaam van de betrokkene. Plaats een vraagteken als je er niet (helemaal) uitkomt. |
| VV_WOONPL |
Een voorvoegsel bij de woonplaats, bijv. "Den" bij "Helder". |
| WOONPLAATS |
Alleen te vermelden als de genoemde woonplaats of plaats van herkomst niet Harlingen is. Voor de woonplaats gebuiken we moderne spelling. |
| TOEV_WOONPL |
Een nadere aanduiding van de woonplaats, bijv. "in Groningerland". |
| GESLACHT |
Het geslacht, "m" of "v", dat hoort bij de ingevulde voornaam. Als de betrokkene "de weduwe van Claes Dircx" is wordt daarom "m" voor mannelijk ingevuld. Als het geslacht niet uit de voornaam en de context is te bepalen wordt niets ingevuld. Dit wordt later gebruikt om een lijst met standaard schrijfwijzen van voornamen, patroniemen en familienamen naast de transcriptie te leggen. Dit zorgt er bij publicatie voor dat Claes ook met de zoekterm "klaas" gevonden gaat worden in de resultaten. |
| TOEVOEGSEL |
Meestal "burger", maar ook "de jonge" of "de oude", als dat vermeld is. Cum uxore (c.u), cum sociis of cum suis (c.s.), c.m., cum marito (c.m.), cum frater (c.f.), met meerderen (e.a.), doctor in de beide rechten (j.u.d.) mag als afkorting hier vermeld worden. Thans uitlandig e.d. hoort hier ook. |
| BEROEP |
Soms is een vermelding duidelijk een beroepsnaam, omdat de naam niet als achternaam voorkomt, bijv. "mr. silversmit". Soms is het niet zo duidelijk, zoals bij "brouwer", maar we gaan er vanuit dat dit voor 1811 (de einddatum van deze proclamaties) als beroep genoteerd is. Heeft iemand naast zijn of haar beroep nog een functie zoals bijv. burgerhopman, vermeld dit dan bij VV. Een beurtschipper die vaart van Harlingen naar Amsterdam en vice versa mag je het BEROEP geven van "beurtschipper op Amsterdam" Een gildebroeder die meester is, geef je het beroep "mr. zilversmid". "mr. " moet bij het beroep, evenals "oud" bij "old veerschipper", niet in VV. |
| HOEDANIGHEID |
In welke betrekking staat de persoon, instelling of toponiem tot het gekochte? Meestal "koper", "verkoper", "oosten", "zuiden", "westen", "noorden" of "locatie". Als iemand bijv. twee derde van een huis koopt, kun je hem opvoeren als "koper voor 2/3". Als de verhoudingen bij de verkopers anders zijn, bijvoorbeeld twee personen voor 1/3, dan kun je "verkoper voor 1/3" opvoeren. Als de verkopers precies verkopen wat de koper koopt, dan zijn ze gewoon "verkoper". In het geval van een verkoop per decreet treden er ook personen als "commissaris" en "curator" op. De commissarissen zijn niet op persoonlijke titel bij de verkoop betrokken, maar uit hoofde van hun functie; we schrijven ze daarom NIET op. De curator wel. Als de oriëntatie ten opzichte van een naastligger niet bekend is, kan iemand "naastligger" zijn. In het geval van gedeelde eigendom kan iemand "mede eigenaar" zijn. Als een persoon koper is, en een RELATIE heeft met de tweede persoon, dan hoef je bij die tweede persoon niet "koper" te zetten. Hetzelfde geldt voor verkopers en naastliggers. Je mag die hoedanigheid bij de tweede persoon dan leeg laten. |
| RELATIE |
De relatie van betrokkene met de persoon die wordt genoemd in de volgende regel in het Excel bestand. Dit wordt gebruikt om bijvoorbeeld een huwelijkse relatie tussen twee personen aan te geven. In de eerste regel van de akte wordt de man ingevoerd met in de kolom relatie: "gehuwd met". In de daarop volgende regel wordt de naam van de vrouw ingevoerd. Bij weeskinderen komt bij de eerstgenoemde weeskinderen "weeskind" in de kolom Relatie. Bij het laatstgenoemde weeskind komt daar "weeskinderen van" te staan. In de daarop volgende regels worden de ouders van de weeskinderen ingevoerd. De ouders krijgen dan als VV: "Wijlen". |
| ONDERWERP |
De omschrijving van het gekochte, in de moderne spelling. Meestal een van de volgende: "huis", "kamer", "woning", "tuin" of "lege plaats". Het meestal vermelde "cum (omnibus) annexis" laten we weg. Dit hoeft alleen op de eerste regel vermeld te worden, ook als op de tweede regel een mede-koper (echtgeno(o)t(e) staat. Als er sprake is van een huisnaam, kun je als onderwerp bijv. opgeven: huis genaamd de Bril. |
| GG SS PP |
Drie kolommen voor guldens, stuivers en penningen van de koopprijs, bijbetaling (in het geval van wandelkoop), huurprijs of grondpacht. Als een bedrag ergens nul guldens, stuivers of penningen bevat, vul dan op de juiste plaats ook een nul in. |
| EENHEID |
"CG" voor Caroliguldens, die meestal omschreven worden als zijnde "van xx (of 20) stuivers 't stuck". "GG" voor goudguldens, die "xxviii (of 28) stuivers 't stuck" doen. In vroege proclamaties is de koopprijs meestal uitgedrukt in goudguldens, later meestal in caroliguldens. Grondpacht is meestal uitgedrukt in caroliguldens maar vaker nog in stuivers. Stuivers zijn geen munteenheid, dus reken bijv. 50 stuivers om in 2 CG 10. Als bij een bedrag geen eenheid staat vermeld, dan mag je dezelfde eenheid als de verkoopprijs aanhouden. Bedenk dat het meestal wel vermeld wordt als het om goudguldens gaat. Staat er niets, dan gaat het meestal om Caroliguldens. |
| OPMERKING_PERS |
Bijvoorbeeld "thans uitlandig in de West" of "ook genoemd Swarte Tierck" als dat bij een betrokkene vermeld is. |
| OPMERKING_AKTE |
In deze kolom komen zaken die over de akte gaan en die niet in één van de andere kolommen is onder te brengen, bijvoorbeeld: "de akte is slecht leesbaar", "de akte is doorgehaald" of "uitgebreide omschrijving van het verkochte". Je kunt hier ook bijzondere trefwoorden neerzetten betreffende het verkochte, bijv. "beeld in de tuin", "goudleren behangsel" of "italiaansche tegels" e.d. |