Wonen en werken in Harlingen in de loop der eeuwen.

Harlingen, zoek je huis

Gegevens uit bronnen worden zorgvuldig overgenomen, maar lees- en typfouten zijn onvermijdelijk. Gegevens die niet in de bron staan maar door mij zijn aangevuld op basis van andere bronnen of andere gegevens uit dezelfde bron, zijn voorzien van een *. Gegevens die door mij aangepast of geïnterpreteerd zijn, zijn zoveel mogelijk voorzien van een verduidelijkende toelichting tussen [blokhaken]. Bij het overnemen van eigennamen is de originele spelling gehandhaafd. Soms is echter te voorzien dat een kennelijke schrijf- of spelfout in de bron een probleem zal geven bij het zoeken naar een eigennaam of bij het maken van een alfabetische index. In zo'n geval is de juiste of meest voorkomende spelling van een eigennaam aangehouden, met toevoeging van een toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van plaatsnamen, straatnamen en beroepen die in alfabetische indexen terecht komen is voor zover mogelijk de moderne spelling aangehouden, om het zoeken te vereenvoudigen. Mogelijk staat in een bron bijvoorbeeld Doccum, terwijl op deze website Dokkum staat. Zo wordt een glaesemaecker een glasmaker. Die spelling is voor het doel van deze website (het ontsluiten van bronnen, niet het transcriberen van bronnen) niet belangrijk.

De omgeving van Achterstraat 1

op een plattegrond van ca. 1613	op een kadastrale kaart van 1832	op een kadastrale kaart van 1887	op een kaart met huisnummers van 1905	en op een monumentenkaart van 2000

Huisnummering:
	Ter hoogte van	Nummering 1716-1775	Nummering 1776-1806	Nummering 1807-1880	Nummering 1881-1905
	Achterstraat 1	(niet bekend)	(niet bekend)	A-178	A-187

1654 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 237 folio 0001r van 2 dec 1654 (exacte ligging vrij zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging	koopsom	verkocht wordt
	Achterstraat 1	Achterstraat NZ [staat: Karremanstraat] bij de Bildtpoort	887‑00‑00 GG	huis en schuur met brandewijnstokerij

	koper	Johannes Jansen Hengevelt c.u.		Salomons Tempel
	verpachter grond	de stad Harlingen	0‑16‑00 CG
	naastligger ten oosten	de kamers van Jurien Falck
	naastligger ten zuiden	Achterstraat [staat: straat]
	naastligger ten westen	Jurien Falck
	naastligger ten noorden	Anjelierstraat [staat: lijnbaan]
	verkoper	de naastgerechtigde crediteuren van wijlen Jan Salomons c.u.
	eerdere samenvatting door Yde Elsinga	Johannes Jansen Hengevelt koopt een huis en schuur, met daarin een brandewynstokerij, geschikt om er allerlei hete wateren te destilleren, voorzien van 2 putten en alle gereedschappen, zoals in de koopbrief vermeld. Het staat in de Karremanstraat bij de Bildtpoort, waar 'Salomons Tempel' uithangt. Ten O. en W. Jurien Valck en zijn camers, ten Z. de straat, ten N. de Lijnbaan. Gekocht van (Jan Ruurds Sanstra, burgemeester, en de heer Wringer, door het Gerecht benoemde commissarissen namens de crediteuren van) wl. Jan Salomons, voor 887 gg.

1660 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 238 folio 0020r van 15 jan 1660 (exacte ligging niet zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging		koopsom	verkocht wordt
	Achterstraat 1	Bildtpoort, bij de		550‑00‑00 GG	huis waar Salomons Tempel uithangt, loods, 2 schuren en een plaats

	koper	Jan Hessels	geoctroieerd boekdrukker		Salomons Tempel
	verpachter grond	de stad Harlingen		0‑16‑00 CG
	naastligger ten oosten	de kamers van Jurrien Falck	bakker
	naastligger ten zuiden	Achterstraat [staat: straat]
	naastligger ten westen	Jurrien Falck	bakker
	naastligger ten noorden	de lijnbaan
	verkoper	Joannis Hingevelt
	eerdere samenvatting door Yde Elsinga	Jan Hessels [Schouwenburg], geoctrooieerd boekdrukker, koopt een huis, loods en 2 schuren tussen Karremansstraat? en Bildtpoort. Ten Z. de straat, ten N. de Lijnbaan. Gekocht van Joannes Jansen Hengevelt, voor 550 gg.

1662 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 238 folio 0157v van 30 nov 1662 (exacte ligging vrij zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging	koopsom	verkocht wordt
	Achterstraat 1	Achterstraat NZ [staat: bij de Bildtpoort]	301‑00‑00 GG	huis genaamd Salomons tempel

	koper	Gerben Gerbens c.u.		Salomons Tempel
	verpachter grond	de stad Harlingen	0‑16‑00 CG
	naastligger ten oosten	Hendrick Hingevelt
	naastligger ten zuiden	Achterstraat [staat: Tempelstraat]
	naastligger ten westen	de zoon van Jurrien Valck
	naastligger ten noorden	stadsvesten
	verkoper	Jan Hessels Schouuenburg
	eerdere samenvatting door Yde Elsinga	Gerben Gerbens koopt een huis met kelder en keldercamer etc. bij de Bildtpoort, genaamd 'Salomons Tempel'. Ten O. Hendrick Hengevelt, ten W. Jurien Valckzoon met wie de zijmuur mandelig is, ten Z. de Tempelstraat, ten N. de Stadsvesten. Gekocht van Jan Hessels Schouwenburg, voor 301 gg.

1663 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 238 folio 0166v van 11 jan 1663 (exacte ligging vrij zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging		koopsom	verkocht wordt
	Achterstraat 1	Achterstraat NZ [staat: bij de Bildtpoort in de Salomonstempelstraat]		350‑00‑00 GG	huis

	koper	Jan Bartels Coq c.u.	commandeur
	verpachter grond	de stad Harlingen		0‑16‑00 CG
	naastligger ten oosten	Hendrick Hingevelt
	naastligger ten zuiden	Achterstraat [niet vermeld]
	naastligger ten westen	Jurrien Valck
	naastligger ten noorden	stadsvesten [niet vermeld]
	verkoper	Gerben Gerbens c.u.	metselaar
	eerdere samenvatting door Yde Elsinga	Jan Bartels Coq?, commandeur, koopt een huis omtrent de Bildtpoort, in Salomon Tempelstraat. Ten O. Hendrick Hengevelt, ten W. Jurien Valcx. Gekocht van Gerben Gerbens, metselaar, voor 350 gg.

1666 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 239 folio 0059v van 25 nov 1666 (exacte ligging vrij zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging		koopsom	verkocht wordt
	Achterstraat 1	Achterstraat NZ [staat: bij de Bildtpoort in de Tempelstraat]		75‑00‑00 GG	kamer

	koper	Jackle Pybes Sinnema c.u.
	naastligger ten oosten	David Teunis*	linnenwever
	naastligger ten zuiden	Achterstraat [staat: bij de Bildtpoort in de Tempelstraat]
	naastligger ten westen	Pytter Teyes
	naastligger ten noorden	Pytter Teyes
	verkoper q.q.	Pytter Joris Piphron, curator over	koopman
	verkoper	Joris Symons
	eerdere samenvatting door Yde Elsinga	Jacle Pybes Sinnema koopt een camer in de Tempelstraat. Ten O. David? Lieuwes, ten W. en N. Piter Feyes, ten Z. de straat. Gekocht van Pytter Joris Piphron, voor 75 gg.

1681 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 241 folio 0151r van 13 feb 1681 (exacte ligging vrij zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging		koopsom	verkocht wordt
	Achterstraat 1	Achterstraat NZ [staat: Karremanstraat]		140‑00‑00 GG	huis genaamd Salomons Tempel

	koper	Claes Gerryts Buys			Salomons Tempel
	verpachter grond	de stad Harlingen		0‑16‑00 CG
	naastligger ten oosten	brouwerij genaamd het Zeepaart			het Zeepaard
	naastligger ten zuiden	brouwerij genaamd het Zeepaart			het Zeepaard
	naastligger ten westen	Louw Ripperts	bakker
	naastligger ten noorden	stadsvesten
	verkoper	Cornelis Reyners
	verkoper	Albert Gerryts
	erflater	wijlen Yme Jans

1683 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 242 folio 0010r van 30 dec 1683 (exacte ligging vrij zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.
	Bij deze voorgenomen verkoop is een niaar aangetekend, dat is een protest door een belanghebbende vanwege een in de wet -destijds de Lands Ordonnantie- omschreven reden. Door te niaren (of 'naasten') laat je blijken aanspraak te willen maken op het eerste recht van koop. Hier is sprake van een zgn. niaar ratione proximitatis of ratione vicinitatis, ofwel een protest vanwege naastliggerschap. Een naastligger is eigenaar van een aangrenzend perceel, zelfs als daar een steeg tussen zit. Een naastligger kan een voorgenomen koop verhinderen ('verspieren') en aanspraak maken op het recht van eerste koop. In het geval van meerdere naastliggers heeft de eigenaar van de langste gemeenschappelijke grens voorrang boven anderen, en zo verder in volgorde van die lengte. De achterliggende gedachte hierbij kan zijn het verkrijgen van meerdere aaneengesloten percelen, maar ook het dwarsliggen van een minder gewenste buur.

	geschat adres	beschreven ligging		koopsom	verkocht wordt
	Achterstraat 1	Achterstraat NZ [staat: Karremanstraat]		130‑00‑00 GG	huis

	koper door niaar	Louw Ripperts	mr. bakker		Salomons Tempel
	verpachter grond	de stad Harlingen		0‑16‑00 CG
	geniaarde koper	Geert Jaenses Steenhoff
	naastligger ten oosten	brouwerij genaamd het Zeepaard			het Zeepaard
	naastligger ten zuiden	Achterstraat [staat: Karremanstraat]
	naastligger ten westen	Louw Ripperts	mr. bakker
	naastligger ten noorden	stadswal
	verkoper	Aeltie Aerens, weduwe van
	verkoper	wijlen Claas Gerryts Buys
	eerdere samenvatting door Yde Elsinga	Louw Ripperts, mr. bakker, koopt, na niaar ratione vicinitatis tegen Geert Jansen Steenhoff, een huis, de Salomons Tempel, in de Karremanstraat. Ten O. de brouwerij Het Zeepaard, ten W. de koper, ten Z. die straat, ten N. de Stadswal. Gekocht van Aeltie Arens? wv Claes Gerryts Buys, voor 130 gg.

1693 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 243 folio 0030v van 15 jan 1693 (exacte ligging niet zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging		koopsom	verkocht wordt
	Achterstraat 1	Achterstraat NZ [staat: bij de Bildtpoort]		200‑00‑00 GG	huis met mouterij en stokerij

	koper	Gerrit Hessels	mr. brouwer
	huurder	Bavius Gongrijp	distillateur	26‑00‑00 GG
	naastligger ten oosten	Gyke Tjallinghs
	naastligger ten zuiden	Achterstraat [staat: Karremanstraat]
	naastligger ten westen	Louw Ripperts c.u.
	naastligger ten noorden	Liemendijk [staat: stadsvesten]
	verkoper	Louw Ripperts, gehuwd met	mr. bakker
	verkoper	Barber Arjens
	eerdere samenvatting door Yde Elsinga	Gerrit Hessels, mr. brouwer, koopt een huis, mouterij en stokerij omtrent de Bildtpoort. Ten O. Feyke Tjallings, ten W. de verkoper, ten Z. de Karremanstraat, ten N. de Stadsvesten. De koper krijgt vrij op- en afslag voor de wal naast het huis van verkoper mr. bakker Louw Ripperts x Barber Arjens, voor 200 gg.

1698 - proclamatieboek	bron: Tresoar toegang 13-16 inv.nr. 243 folio 0387v van 11 dec 1698 (exacte ligging niet zeker)
	Deze gegevens zijn ontsloten door leden van de Werkgroep Archiefonderzoek van de Vereniging Oud Harlingen.

	geschat adres	beschreven ligging		koopsom	verkocht wordt
	Achterstraat 1	Achterstraat NZ [staat: bij de Bildtpoort]		359‑16‑08 GG	huis, mouterij en stokerij

	koper	Casper Roer, gehuwd met	distillateur
	koper	Neeltie Gerrits
	naastligger ten oosten	Gieke Tiallings
	naastligger ten zuiden	Achterstraat [staat: Karremanstraat]
	naastligger ten westen	de weduwe van Louw Ripperts
	naastligger ten noorden	Anjelierstraat [staat: stadsvesten]
	verkoper	Gerrit Hessels	mr. brouwer

1814 - bewoners		bron: verzameling Jan van Wilsum

		geschat adres	naam	gegevens
	A-178	Achterstraat 1	Claas Jans	ovl voor 1815; wed. gebruiker van wijk A-178, gealimenteerd, eigenaar is Marten D. de Groot, 1814. (GAH204)

1814 - bewoners		bron: verzameling Jan van Wilsum

		geschat adres	naam	gegevens
	A-178	Achterstraat 1	Marten Dirks de Groot	... 1813, huw 1814, huw 1817, huw 1822, huw 1823, ovl 1826, ovl 1837, ovl 1838, ovl 1886; eigenaar van wijk A-178, medegebruiker Claas Jans wed., gealimenteerd 1814. (GAH204); id. van wijk F-093, gebruiker is Harmanus ... (alles)

1814 - woningregister		bron: Oud Archief gemeente Harlingen inv.nr. 204, "Huis- en woonregister, 1814"

	vermeld als	geschat adres	eigenaar	bewoner/gebruiker	beroep of gebruik
	A-178	Achterstraat 1	Marten D de Groot	Claas Jans wed	gealimenteerd

1832 - kadaster		bron: Oud Archief gemeente Harlingen inv.nr. KO, "Oorspronkelijke Aanwijzende Tafel der grondeigenaren [...], 1832"

	vermeld als	geschat adres	eigenaar	beroep	woonplaats	gebruik en grootte
	Sectie A nr. 80	Achterstraat 1	Jan Kiel	stalhouder	Harlingen	huis en erf (141 m²)

1839 - bewoners		bron: verzameling Jan van Wilsum

		geschat adres	naam	gegevens
	A-178	Achterstraat 1	Haye Miedema	... Koopmans, koopman in 1858, zv Pieter M, en Aukje Koopal; BS ovl 1858; bev.reg. HRL 1851 wijk B-091, wijk A-178; oud 44 jaar, geb Boxum en wonende te HRL. 1839, herbergier, wijk B-046; ... (alles)

1839 - bewoners		bron: verzameling Jan van Wilsum

		geschat adres	naam	gegevens
	A-178	Achterstraat 1	Janke Koopmans	geb 2 feb 1797 Tzum, ovl 1 dec 1860 HRL, huwt met Haye Miedema, dv Harmen K, en Janke ... ; BS ovl 1860; bev.reg. HRL 1851 wijk B-091, wijk A-178; oud 43 jaar, geb Tzum en wonende te HRL. 1839, wijk B-046; VT1839

1839 - bewoners		bron: verzameling Jan van Wilsum

		geschat adres	naam	gegevens
	A-178	Achterstraat 1	Tjietske Abrahams de Ruiter	... HRL 1851 wijk A-139, 178, 179, wijk F-036; oud 33 jaar, geb en wonende te HRL. 1839, wijk A-177; ... (alles)

1847 - memorie van successie		bron: Tresoar toegang 42 inv.nr. 7018 aktenr. 819 (filmnr. 119/120)

	vermeld als	geschat adres	naam	samenvatting
	A-178	Achterstraat 1	Tietje Eertzes Woudema, overleden op 11 september 1847	6 jr (geboren 6/12/1840), overleden Bildtpoort A 178, dochter van Eertze Klazes Woudema, kooltjer en Trijntje Hayes de Boer (wed. Rein Bootsma), zuster van minderjarige Klasina en Eeke Eertzes Woudema, halfzuster van minderjarige Haye, Eelke en Tietje Reins Bootsma (uit 1e huwelijk moeder). Er behoorde geen onroerend goed tot de nalatenschap.

1847 - memorie van successie		bron: Tresoar toegang 42 inv.nr. 7018 aktenr. 820 (filmnr. 119/120)

	vermeld als	geschat adres	naam	samenvatting
	A-178	Achterstraat 1	Jacob Eertzes Woudema, overleden op 20 september 1847	2 jr (geboren 27/10/1845), overleden Bildtpoort A 178, zoon van Eertze Klazes Woudema, kooltjer en Trijntje Hayes de Boer (wed. Rein Bootsma), broer van minderjarige Klasina en Eeke Eertzes Woudema, halfbroer van minderjarige Haye, Eelke en Tietje Reins Bootsma (uit 1e huwelijk moeder). Er behoorde geen onroerend goed tot de nalatenschap.

1862 - kadaster		bron: Oud Archief gemeente Harlingen inv.nr. 4249, "Lijst van de nummering der huizen", 1862

	vermeld als	adres		gebruik
	Sectie A nr. 80	Achterstraat A-195	erv. Jacob J. Kiel	woonhuis

1880 - kadaster		bron: Oud Archief gemeente Harlingen inv.nr. 2062, "Lijst van de nummering der huizen", 1880

	vermeld als	adres		gebruik
	Sectie A nr. 3461*	Achterstraat A-187	Dirk Agema	woonhuis
	Sectie A nr. 3461*	Achterstraat A-188	Dirk Agema	woonhuis
	Sectie A nr. 3461	Bildtstraat A-211	Dirk Agema	woonhuis

1905 - eigenaren		bron: Oud Archief gemeente Harlingen inv.nr. 2066, woningregister, 1905

	vermeld als	adres		gebruik
	Sectie A nr. 5094	Achterstraat 1 (A-187)	Antje Miedema (wed. D. Agema)	woonhuis en stal

terug

Naastliggers van

Achterstraat 1

ten oosten

Achterstraat 3

ten zuiden

de Achterstraat

ten westen

Bildtstraat 1

ten noorden

Bildtstraat 1