Harlingen, proclamaties door de Werkgroep Archiefonderzoek

Van september 2012 tot oktober 2020 zijn leden van de Werkgroep Archiefonderzoek, een werkgroep van de Vereniging Oud Harlingen, bezig geweest met het overnemen van de belangrijkste gegevens uit de 42 Proclamatieboeken van Harlingen. In deze boeken staan de verkopen van onroerend goed beschreven zoals die plaatsvonden van 1597 tot 1811. Het deel van 1606-1611 is helaas niet bewaard gebleven. De vereniging Freonen fan de Argyven yn Fryslân (FAF) heeft hiervoor welwillend de dertienduizend foto's van deze proclamatieboeken beschikbaar gesteld. We zijn ze dankbaar. Na twee en een half jaar waren zo'n zesduizend akten verwerkt. Na vier jaar waren dat er meer dan negenduizend, en na zes jaar was dat opgelopen tot over de vijftienduizend. In oktober 2020 zijn de laatste van de 18080 akten ingeleverd.

De verkopen die al aan een bepaald adres zijn toegeschreven zijn ook zichtbaar via 'Huizen -> Zoek je huis'. In onderstaande lijsten is dat adres ook zichtbaar. Een groen adres geeft aan dat het adres vrij zeker juist is. Bij niet groene adressen is dat minder zeker, maar het is hopelijk toch minstens in de buurt. Zoals altijd zijn de kolommen te sorteren door op de kolomkop te klikken, boven de tabel kan snel naar de juiste letters of de juiste pagina worden gesprongen, en door op een adres te klikken verschijnt de pagina met alle bekende gegevens van dat adres.

De verkoop van een huis moest mondeling worden aangekondigd zodat iedereen die er kennis van wilde nemen, dat kon. Dit aankondigen gebeurde driemaal voor het stadhuis en driemaal in de kerk, steeds met tussenpozen van een week of soms wat langer. De datums werden aangetekend op de betreffende proclamatie. Je kon bezwaar maken als je familielid of naastligger van de verkoper was, je had dan namelijk het recht van eerste koop, het zogenoemde niaar-recht (elders ook wel naasting geheten). Uiteraard moest je wel evenveel of meer bieden en eventueel gemaakte kosten vergoeden.

Omdat het kadaster nog niet bestond werd een systeem gebruikt om panden aan te duiden, dat werkte met straatnamen en naastliggers. Een pand stond aan de noordkant van de Noorderhaven en werd dan bijvoorbeeld in de proclamatie aangeduid als 'ten oosten marten bos, ten zuiden de noorderhaven, ten westen de zeepziederstraat en ten noorden sikko ijzenbeek'. Belangstellenden konden dan precies weten om welk pand het ging en het was wettelijk voldoende dichtgetimmerd om verwarring te voorkomen. In de onderstaande gegevens kunnen personen dus als koper of verkoper vermeld staan, maar ook als naastligger ten noorden, oosten, westen of zuiden.

Het gaat samen om ongeveer 18.000 proclamaties en daarmee is het een zeer rijke bron van gegevens over huizen, bewoners, huizenbezit, staduitleg, ambachten, industrie en welvaart over een periode van meer dan 200 jaar. De kopers uit alle Harlingen proclamaties zijn ooit eens overgenomen, maar de proclamaties bevatten nog veel meer informatie. Met enige regelmaat kom je huisnamen tegen, verdwenen straatnamen, opmerkingen over nieuw gebouwde huizen, ledige plaatsen, kortom een schat aan informatie. Bovendien staan vrijwel altijd de verkopers vermeld, de naastliggers (huisnummers waren er nog niet tot omstreeks 1715) en de verkoopprijzen.

Een voorbeeld van de tekst van een proclamatie kun je hier zien.

Zoals ook in bovenstaand voorbeeld staat vrijwel altijd onderaan de proclamatie: 'Breder de coopbrief van ........', d.w.z. dat er een koopbrief was waarin de ultieme uitgebreide beschrijving van het te verkopen goed en de precieze verkoopvoorwaarden waren vastgelegd. De koopbrieven van Harlingen zijn niet bewaard gebleven, maar de proclamatieboeken vormen een goede kopie.

De verkopen van huizen werden vaak per aanplakbiljet bekend gemaakt om zoveel mogelijk geïnteresserden te trekken. Een afbeelding en de tekst van zo'n aanplakbiljet kun je hier zien, deze is van het pand Noorderhaven 109.

Gegevens uit bronnen worden zorgvuldig overgenomen, maar lees- en typfouten zijn onvermijdelijk. Gegevens die niet in de bron staan maar door mij zijn aangevuld op basis van andere bronnen of andere gegevens uit dezelfde bron, zijn voorzien van een *. Gegevens die door mij aangepast of geïnterpreteerd zijn, zijn zoveel mogelijk voorzien van een verduidelijkende toelichting tussen [blokhaken]. Bij het overnemen van eigennamen is de originele spelling gehandhaafd. Soms is echter te voorzien dat een kennelijke schrijf- of spelfout in de bron een probleem zal geven bij het zoeken naar een eigennaam of bij het maken van een alfabetische index. In zo'n geval is de juiste of meest voorkomende spelling van een eigennaam aangehouden, met toevoeging van een toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van plaatsnamen, straatnamen en beroepen die in alfabetische indexen terecht komen is voor zover mogelijk de moderne spelling aangehouden, om het zoeken te vereenvoudigen. Mogelijk staat in een bron bijvoorbeeld Doccum, terwijl op deze website Dokkum staat. Zo wordt een glaesemaecker een glasmaker. Die spelling is voor het doel van deze website (het ontsluiten van bronnen, niet het transcriberen van bronnen) niet belangrijk.





Spring naar: Ya  Ye  Yi  Yo  Yu  Yy  

Voornaam: A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  

Patroniem: A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  

Familienaam: A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  



hoofdvorm
familienaam patroniem voorn_1
schrijfvorm
familienaam patroniem voorn_1
beroep hoedanigheid adres  huisnaam jaar boek folio
YDEMA, IEFKE JELLES Yfke Jelles Ydema verkoper Hofstraat 31 1696 243 199r
YDEMA, IEFKE JELLES Yfke Jelles Ydema verkoper Hofstraat 33 1696 243 199v
DIRKS, ANNE Anne Dirks Yepey mr. zilversmid koper koopmanshuis Voorstraat 66 het Engels Laken 1788 262 297r
, IEDE Yede Yepey mr. zilversmid koper van 1/3 Lanen 39 1809 268 222r
PIETERS, JAN Jan Piters Yersman, c.u. koper huis Moriaanstraat 12 1643 235 81r
PIETERS, JAN Jan Pyters Yersman, c.u. verkoper Kerkpoortstraat ZZ 1643 235 80r
ANNES, TJEERD Tjeerd Annes Ynsma mr. zadelmaker huurder Hoogstraat 1 1782 260 204r
YNTEMA, IEMKJE Immetje Yntema naastligger ten oosten Lanen 72 1720 246 59v
YPEY, DIRK Dirk A. Ypei mr. zilversmid koper Franekereind 40 1798 265 106r
YPEY, DIRK Dirk Ypei verkoper Grote Ossenmarkt 19achter 1805 267 174r
YPEY, AISE Aizo Ypey naastligger ten oosten Zoutsloot 57 1808 268 155r
YPEY, ANNE DIRKS Anne Dirks Ypey mr. zilversmid verkoper Voorstraat 66 1804 267 22r
YPEY, D. dr. D. Ypey begunstigde van een lijfrente Lanen 9 1810 269 22v
YPEY, DIRK Dirk Ypey predikant verkoper Franekereind 40 1808 268 145r
YPEY, DIRK Dirk Ypey naastligger ten noorden Grote Ossenmarkt 19 1804 267 21r
YPEY, DIRK Dirk Ypey mr. zilversmid naastligger ten noorden Grote Ossenmarkt 19 1802 266 121r
YPEY, DIRK Dirk Ypey mr. zilversmid koper huis Grote Ossenmarkt 19achter 1802 266 61r
YPEY, EISE Eyse Ypey koper huis Zoutsloot 59 1802 266 90v
YPEY, SIETSKE Sytske Ypey verkoper Hofstraat 13 1783 261 94r
YPEY, WILLEM Willem Ypey contrarolleur convooien en licenten koper door niaar huis Hofstraat 13 1779 259 226r
YPEY, WILLEM Willem Ypey contrarolleur convooien en licenten koper huis Zuiderhaven 73west 1760 255 28v
YPEY, WILLEM Willem Ypey contrarolleur convooien en licenten koper huis Raamstraat 5 1781 260 53r
YPEY, WILLEM de koper Willem Ypey, c.s. naastligger ten zuiden Raamstraat 5 1781 260 53r
YPEY, IEDE Yede Ypey verkoper Klaverbladstraat 14 1810 268 334v
KORNELIS, KORNELIS Cornelis Cornelis Yseltie, c.u. stadskarreman koper huis en schuur Liemendijk ZZ 1641 234 136r
KORNELIS, KORNELIS Cornelis Cornelis Yseltie verkoper Carl Visschersteeg WZ 1641 234 140v
, DIRK Dirck Ysnolt brouwer verkoper (brouwer in de Drie Klokken) Noorderhaven 65 1613 229 148r
, DIRK Dirk Ysnouts eigenaar van 1/2 Noorderhaven 65 1612 229 78v
YTSMA, JAN wijlen Jan Ytsma verkoper Zuiderpoortsmolen 1 1771 257 203r